اعضا، و عرضى از اعراض و تفاوت و ابعاض نمى‌شود، حد و نهايتى براى او نيست، و نه انقطاع و پايانى، اشيا به او احاطه ندارند تا وى را بالا و پايين برند، و چيزى او را حمل نمى‌كند تا به جانبى متمايل سازد يا ثابت نگهدارد.

نه درون اشيا داخل است و نه از آنها خارج، خبر مى‌دهد اما نه با زبان و حنجره و مى‌شنود ولى نه با كمك استخوان‌ها (ى شنوايى) و پرده گوش، سخن مى‌گويد؛ اما نه با الفاظ، (همه چيز را) در علم خود دارد؛ ولى نه با رنج به خاطر سپردن، و اراده مى‌كند؛ اما نه با تصميم‌گيرى درونى دوست مى‌دارد و خشنود مى‌شود؛ اما نه از روى رقت قلب و نازك‌دلى و دشمن مى‌دارد و خشم مى‌گيرد؛ اما نه از روى ناراحتى و رنج درون، هرگاه اراده چيزى كند، مى‌گويد: «موجود باش» و بى‌درنگ موجود مى‌شود؛ نه به اين معنا كه صدايى از او در گوش‌ها بنشيند يا فريادى شنيده شود، بلكه سخن خداوند همان چيزى است كه ايجاد مى‌كند و صورت مى‌بخشد و پيش از آن چيزى وجود نداشته و اگر پيش از آن چيزى از ازل وجود داشت خدا معبود دوم بود.

شرح و تفسير بخش ديگرى از اوصاف بى‌نظير او

از نكات مهمى كه در كلام امام عليه السّلام در اين خطبه كاملا متجلى و آشكار است اين است كه امام عليه السّلام با تعبيرات بسيار متنوع هرگونه وصفى از اوصاف مادى و جسمانى را از خداوند نفى مى‌كند؛ زيرا بسيارى از مردم در طريق معرفة الله گرفتار تشبيه مى‌شوند و خدا را با اوصاف مخلوقات در ذهن خود تصور مى‌كنند كه اشتباهى بزرگ و نابخشودنى است.

اين معلم بزرگ توحيد و معرفة الله، به‌طور مكرر به اين مسئله بازمى‌گردد و با عبارات زيبا و دلنشين مخاطبان خود را از پرتگاه تشبيه رهايى مى‌بخشد.