قبيله را بسيج نمى‌كردند.

سپس امام عليه السّلام نكوهش شديدى از تفرقه و پراكندگى آن‌ها كرده، مى‌فرمايد: «نه اوامر من كه سبب خشنودى است شما را راضى مى‌كند و نه آن چه باعث خشم من است بر ترك آن اتفاق مى‌كنيد» (إنّه لا يخرج إليكم من أمري رضى فترضونه، و لا سخط فتجتمعون عليه).

گرچه شارحان نهج البلاغه در تفسير اين جمله احتمالات گوناگونى داده‌اند؛ ولى به اعتقاد ما تفسيرش روشن است؛ امام مى‌خواهد بفرمايد: شما همواره در وادى تفرقه و تشتّت گام بر مى‌داريد و چيزى سبب وحدت كلمه شما نمى‌شود؛ نه عواملى كه مورد رضاى من است و نه نواهى نسبت به امورى كه مورد خشم من است و مهم‌ترين عامل بدبختى شما همين تفرقه و اختلاف است؛ نه گوش به اوامر من مى‌دهيد و نه توجّهى به نواهى من داريد.

اين احتمال نيز وجود دارد كه امام عليه السّلام مى‌خواهد به اين نكته اشاره بفرمايد كه شما نه در چيزى كه مخالف ميلتان است اجتماع مى‌كنيد و نه در چيزى كه موافق ميلتان است جمع مى‌شويد؛ مثل اين كه انسان به بيمارى بگويد: تو نه دواى تلخ را مى‌خورى و نه شيرين را؛ يعنى اگر اوّلى را قبول ندارى، دست كم دوّمى را بپذير.

بعد از اين سرزنش‌ها و توبيخ‌ها آتش درون قلب امام عليه السّلام شعله‌ور مى‌شود و اين كوه صبر و استقامت، به صورت آتشفشانى در مى‌آيد كه موادّ مذاب و سوزان از دامنه‌اش سرازير است؛ مى‌فرمايد: «در اين شرايط، محبوب‌ترين چيزى كه دوست دارم با آن ملاقات كنم مرگ است؟» (و إنّ أحبّ ما أنا لاق إليّ الموت!).

راستى چه دردناك است كار به جايى برسد كه اين بزرگ مرد جهان بشريّت كه هميشه مردم را به صبر و تحمّل دعوت مى‌نمود، آرزوى مرگ كند. آرى! گاه دوستان سست عنصر و بى‌وفا بلايى بر سر انسان مى‌آورند كه دشمنان خونخوار نمى‌آورند و اين جاست كه انسان آرزوى مرگ مى‌كند؛ مرگى كه ميان او و چنين افراد بى‌ارزش و حق نشناس جدايى‌