بماند؛ ثانيا بسيارند كسانى كه پيروزى را براى خودكامگى و هوس‌رانى و سلطه بر خلق مى‌خواهند. امام عليه السّلام عرضه مى‌دارد: خداوندا، به ما توفيق ده كه پيروزى را براى اقامه حق و عدل بخواهيم؛ ثالثا در فرض غلبه دشمن، از خدا شهادت مى‌طلبد و بر كنار ماندن از فتنه را.

واژه «فتنه» در اين‌جا ممكن است اشاره به موضوع امتحان باشد؛ چرا كه ميدان نبرد يكى از ميدان‌هاى بزرگ امتحان است و انسان بايد از خدا بخواهد در اين ميدان پايش نلغزد؛ زيرا آن كس كه به حقانيت خويش معتقد است، هرگاه گرفتار شكستى شود ممكن است بر بخت و اقبال خود خشمگين گردد و در برابر پروردگار زبان به شكوه بگشايد و اين شكستى ديگر است در ميدان امتحان.

و سرانجام پيشتازان را با اين عبارت تشويق و فرار كنندگان را توبيخ و تهديد مى‌كند؛ مى‌فرمايد: « (بدانيد) ننگ و عار پشت سر شماست و بهشت پيش رويتان!» (العار

[1] «ذمار» به معناى چيزى است كه حفظ آن بر انسان لازم است؛ مانند خانواده و نواميس و وطن، از ماده «ذمر» (بر وزن رمل) به معناى برانگيختن همراه با سرزنش گرفته شده است و از آن جا كه اگر در حفظ ناموس و خانواده و وطن كوتاهى شود، انسان مستحقّ هرگونه سرزنش و ملامت است، واژه ذمار در آن معنا كه گفتيم به كار گرفته است.

[2] «غائر» به معناى غيرتمند است.

[3] «حقايق» جمع «حقيقت» در اين جا اشاره به حوادث سختى است كه به انسان يا كشور و جامعه روى مى‌آورد.

[4] «حفاظ» از ماده «حفظ» در اين جا به معناى وفادارى و نگهدارى عهد و پيمان است.