طرف نهر عظيم سرزمين سبأ) را در هم كوبيد و در برابر آن هيچ برجستگى بر سطح آن زمين باقى نماند؛ نه كوه‌هاى استوار نه تپه‌ها و هيچ چيز مانع جريان آن نشد؛ نه كوه‌هاى عظيم و نه تپه‌هاى بلند. خداوند آن‌ها را مانند آب در درون دره‌ها پراكنده مى‌سازد؛ سپس همچون چشمه‌سارهايى از قسمت‌هاى مختلف زمين سر بر مى‌آورد؛ و به كمك آنان حق گروهى (از مظلومان) را از گروهى ديگر (ظالمان) مى‌گيرد و جمعى را در سرزمين ديگران اقامت مى‌بخشد.

به خدا سوگند! آن‌ها (بنى اميّه) بعد از تسلط و پيروزى همه آن چه را در دست دارند از دست مى‌دهند و (ذوب مى‌شوند) آن گونه كه چربى بر روى آتش آب مى‌شود.

شرح و تفسير سرنوشت مرگ‌بار بنى اميّه‌

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه، اشاره به سرنوشت موفقيت آميز اصحاب و يارانش و نيز سرانجام مرگ‌بار و تيره و تار حكومت بنى اميّه مى‌كند و مى‌فرمايد: «آن‌ها (يارانش) پس از اتحاد و همبستگى پراكنده شدند و از اصل خويش متفرق گشتند» (افترقوا بعد ألفتهم، و تشتّتوا عن أصلهم).

گروهى به خوارج پيوستند و بر ضدّ امام عليه السّلام قيام كردند و گروهى در حال ترديد قرار گرفتند و از جمعيّت كناره‌گيرى نمودند.

ولى در اين ميان «بعضى از آن‌ها به شاخه محكمى چنگ زدند و به هر جا آن شاخه تمايل يافت، همراه او به آن سو رفتند» (فمنهم آخذ بغصن أينما مال، مال معه).

اين اشاره به گروهى است كه بر اعتقاد حق باقى ماندند و به ثقلين (كتاب و عترت) كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله دستور داده بود، تمسّك جستند و به شاخه‌اى از شاخه‌هاى پر بار شجره طيّبه خاندان پيامبر از ائمه معصومين عليهم السّلام در آويختند و همراه آن‌ها به حركت خود در مسير رضاى الهى حركت كردند.

بعضى اين جمله را نيز اشاره به گروه‌هاى منحرف مى‌دانند؛ در حالى كه دنباله اين‌