بخش ششم‌

و سبحان من أدمج قوائم الذّرّة و الهمجة إلى ما فوقهما من خلق الحيتان و الفيلة! و وأى على نفسه إلّا يضطرب شبح ممّا أولج فيه الرّوح، إلّا و جعل الحمام موعده، و الفناء غايته.

ترجمه‌

: پاك و منزه است آن كس كه (حتى) براى مورچگان ريز و پشه‌هاى خرد، دست و پا قرار دارد و بالاتر از آن‌ها ماهيان بزرگ (و نهنگ‌ها) و فيل را آفريد و مقرر داشته هر موجودى را كه روح در آن دميده سرانجام رهسپار ديار فنا كند (و تنها ذات پاك او باقى و برقرار خواهد بود).

شرح و تفسير از پشه‌هاى ريز گرفته تا نهنگ‌ها و فيل‌ها

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه اشاره كوتاهى به شگفتى‌هاى ديگر جانداران مى‌كند تا تصوّر نشود عجايب و شگفتى‌ها مخصوص طاووس است؛ مى‌فرمايد: «پاك و منزه است آن كس كه (حتى) براى مورچگان ريز و پشه‌هاى خرد، دست و پا قرار دارد و بالاتر از آن‌ها ماهيان بزرگ (و نهنگ‌ها) و فيل را آفريد» (و سبحان من أدمج‌ [1] قوائم‌ [2] الذّرّة [3]

[1] «ادمج» از ماده «دموج» به معناى استحكام بخشيدن گرفته شده است.

[2] «قوائم» جمع «قائمه» به معناى ستون و در اين جا اشاره به دست و پاهاست كه ستون‌هاى بدن محسوب مى‌شوند.

[3] «ذرّة» به معناى مورچه كوچك است و به معناى ذرات گرد و غبار و در عصر ما به اتم نيز معنا شده است.