شرح و تفسير وظيفه شما در اين فتنه‌

بعضى از شارحان نهج البلاغه چنين پنداشته‌اند كه اين بخش از خطبه، ارتباط خاصى با بخش‌هاى سابق خطبه ندارد و مرحوم سيّد رضى طبق روش گزينشى خود آن را انتخاب كرده و قسمت‌هايى را كه قبل از آن بوده ذكر نكرده است؛ در حالى كه رابطه نزديكى ميان اين بخش و بخش‌هاى گذشته ديده مى‌شود، زيرا در بخش‌هاى پيشين ويژگى‌هاى فتنه‌هايى كه در برابر مردم در آينده وجود داشته است، بيان شده و در اين بخش، نتيجه آن فتنه‌ها و سپس وظيفه مردم در برابر آن بيان مى‌شود.

نخست مى‌گويد: «مردم (در آن زمان) يا كشته مى‌شوند و خونشان به هدر مى‌رود و يا ترسان هستند (و به گوشه‌اى پناه مى‌برند) و طالب امانند» (بين قتيل مطلول‌ [1]، و خائف مستجير).

و در ادامه اين سخن مى‌افزايد: «فتنه‌گران مردم را با سوگندها و تظاهر به ايمان فريب مى‌دهند» (يختلون‌ [2] بعقد الأيمان و بغرور الإيمان).

آرى! فتنه‌گر براى پيشبرد اهداف شيطانى خود از هر وسيله‌اى استفاده مى‌كند، كشتن و در هم كوبيدن و در صورت لزوم، تظاهر به ايمان كردن و امان نامه براى افراد نوشتن و بعد همه را به دست فراموشى سپردن.

سپس امام عليه السّلام به بخشى از وظايف مردم در اين فتنه‌ها و آشوب‌هاى سخت اشاره كرده و دستورات پنجگانه‌اى براى پيروان حق بيان مى‌كنند. نخست مى‌فرمايد: «سعى كنيد شما پرچم‌هاى فتنه‌ها و نشانه‌هاى بدعت نباشيد» (فلا تكونوا أنصاب الفتن، و

[1] «مطلول» كسى است كه خون او به هدر رفته است و از ماده «طل» (بر وزن حل) به معناى به هدر رفتن خون است.

[2] «يختلون» يعنى خدعه و نيرنگ مى‌زنند و از ماده «ختل» (بر وزن قتل) به معناى نيرنگ زدن است.