زمام امور را به دست گيرند، رشته‌هاى ايمان و يقين گسسته مى‌شود و جان و مال و نواميس مردم به خطر مى‌افتد.

سرانجام، امام عليه السّلام در بيان آخرين ويژگى‌هاى اين فتنه عظيم چنين مى‌فرمايد:

«فتنه‌اى است بسيار پر رعد و برق و هر انسانى را به مشقت مى‌اندازد؛ پيوندهاى خويشاوندى در آن قطع مى‌گردد و به خاطر آن از اسلام جدايى حاصل مى‌شود (آن فتنه چنان شديد است كه) سالم‌هاى آن بيمار و كوچ كنندگانش مقيمند» (مرعاد مبراق‌ [1]، كاشفة عن ساق! تقطع فيها الأرحام، و يفارق عليها الإسلام! بريّها سقيم، و ظاعنها مقيم!).

توصيف به «پر رعد و برق» كنايه از شدت وحشتناك بودن اين فتنه است؛ چرا كه اين تعبير، غالبا به همين معنا به كار مى‌رود؛ ولى بعضى از شارحان آن را اشاره به صداى ضربات شمشيرها و برق آن‌ها دانسته‌اند؛ اما معناى اول مناسب‌تر است.

تعبير به «كاشفة عن ساق» (ساق پا را برهنه مى‌كنند) كنايه از شدت مشقت آن است، زيرا هنگامى كه انسان مى‌خواهد كار پر مشقتى را انجام دهد آستين‌ها و پاچه‌ها را بالا مى‌زند و دامن‌ها را به كمر مى‌بندد.

تعبير به «قطع رحم» اشاره به اين است كه سردمداران فتنه نه برادر مى‌شناسند، نه پدر و نه مادر؛ هر كس بر خلاف خواسته‌هاى نامشروع آن‌ها گام بردارد از دم شمشير مى‌گذرانند و طبيعى است كه در چنين شرايطى تعليمات اسلام به كلى كنار مى‌رود.

تعبير «بريها سقيم و ظاعنها مقيم» كه اشاره به اين است كه حتى كسانى كه فكر مى‌كنند از آسيب‌هاى اين فتنه بر كنارند باز هم گوشه‌اى از دامانشان را مى‌گيرد و آن‌ها كه گمان مى‌كنند مى‌توانند از آن فرار كنند باز در آن مى‌افتند، فتنه‌اى است فراگير كه كمتر كسى از آن رهايى مى‌يابد.

[1] «مرعاد» از ماده «رعد» به معناى شى‌ء پر سر و صدا است و «مبراق» از ماده «برق» به معناى شى‌ء «برّاق» و خيره كننده است.