بخش دوّم‌

منها: يدّعي بزعمه أنّه يرجو اللّه، كذب و العظيم! ما باله لا يتبيّن رجاؤه في عمله؟ فكلّ من رجا عرف رجاؤه في عمله. و كلّ رجاء- إلّا رجاء اللّه تعالى- فإنّه مدخول و كلّ خوف محقّق، إلّا خوف اللّه فإنّه معلول يرجو اللّه في الكبير، و يرجو العباد في الصّغير، فيعطي العبد ما لا يعطي الرّبّ! فما بال اللّه جلّ ثناؤه يقصّر به عمّا يصنع به لعباده؟ أتخاف أن تكون في رجائك له كاذبا؟ أو تكون لا تراه للرّجاء موضعا؟ و كذلك إن هو خاف عبدا من عبيده، أعطاه من خوفه ما لا يعطي ربّه، فجعل خوفه من العباد نقدا، و خوفه من خالقه ضمارا و وعدا. و كذلك من عظمت الدّنيا في عينه، و كبر موقعها من قلبه، آثرها على اللّه تعالى، فانقطع إليها، و صار عبدا لها.

ترجمه‌

: او گمان مى‌برد، به خدا اميدوار است؛ اما سوگند به خدا دروغ مى‌گويد (اگر راست مى‌گويد) چرا اين اميدوارى در عملش ديده نمى‌شود؟ زيرا هر كس به چيزى اميد دارد، در عملش مشاهده مى‌شود (همه بايد بدانند) هر اميدى جز اميد به خداى متعال نابجا، و هر ترس جز ترس از (مخالفت با) خدا نادرست است. (اين مدعى دروغين) در مسائل مهم به خدا اميد دارد و در مسائل كوچك به بندگان خدا؛ در حالى كه تواضع و احترامش در برابر بندگان (براى همان مسائل كوچك) بيش از خداست. چه شده است كه تواضع و احترام او براى خداوند متعال كم‌تر از بندگان است؟ آيا مى‌ترسى در اظهار اميد به خدا