اهل بيت دفاع مى‌كند، هر چند بعضى از شارحان «نهج البلاغه» به سادگى از كنار آن گذشته‌اند.

امام عليه السّلام صريحا در اين خطبه بيان مى‌كند كه بعد از رحلت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله يك حركت ارتجاعى بوجود آمد و اساس آن جدا كردن ولايت از اهل بيت و پشت كردن به توصيه‌هاى مؤكّد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در اين زمينه بود، كه خوش بينانه‌ترين قضاوت، اين است كه آنها «اجتهاد در مقابل نص» كردند و انجام وصاياى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را به مصلحت مسلمين ندانستند.

ولى، به هر حال آتش بياران اين معركه، مهره‌هاى شناخته شده عصر جاهليّت و دشمنان قسم خورده‌اى همچون «ابو سفيان» و دار و دسته او بودند كه به تدريج در خلافت اسلامى نفوذ كردند، در آغاز پشت صحنه بودند و سرانجام روى صحنه آمدند و همه چيز را در اختيار خود گرفتند، و فجايعى به بار آوردند كه در تاريخ بشريّت بى‌سابقه يا كم سابقه بود.

اما در خطبه بالا خط سير آنها را دقيقا ترسيم مى‌كند و سرانجام كارشان را بيان مى‌فرمايد.

جالب اين كه: «ابن ابى الحديد» كه تعصّب خاصى در مسأله خلافت بعد از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و خلفاى نخستين دارد، با صراحت اعتراف مى‌كند كه نظر امام عليه السّلام در اين خطبه، به مسأله خلافت و ولايت است، منتها با تكلّف زياد سعى دارد آن را مخصوص زمان «بنى اميه» بداند و جمله «حتّى إذا قبض اللّه رسوله» را از «رجع قوم على الأعقاب» جدا سازد و به چهل سال بعد از آن پرتاب كند [1]؛ همان توجيهى كه سستى آن بر هر كس نمايان است؛ چرا كه‌

[1] شرح كلام «ابن ابى الحديد» و اعترافات و توجيهات ضعيف او را مى‌توانيد در جلد 9 شرح نهج البلاغه او صفحه 134 به بعد مطالعه فرماييد.