خلافت را به دست اهلش مى‌سپردند، نه آن حوادث به وجود مى‌آمد، و نه حوادث نامطلوب بعد از آن، چرا كه ريشه‌هاى فتنه ناكثين و قاسطين و مارقين را نيز بايد در حوادث عصر عثمان جستجو كرد.

نكته ريشه اصلى فساد

در جلد اوّل اين كتاب در شرح خطبه سوّم (خطبه شقشقيه) داستان شوراى شش نفره عمر را كه منتهى به انتخاب عثمان براى خلافت گرديد و در واقع توطئه‌اى بر ضد خلافت على عليه السّلام بود آورديم و بخشى از گفتنى‌ها به استناد تواريخ معتبر در اين زمينه بيان شد. آنچه مناسب است در اين جا بر آن بيفزاييم اين است كه اگر درست در تركيب اين شوراى شش نفرى و پيامدهاى بسيار منفى آن بينديشيم خواهيم ديد كه بيشترين مشكلات مسلمين از اين شورا برخاست.

حكومت عثمان و سيطره اميه و بنى مروان بر پستهاى حساس كشور اسلامى و بيت المال و حكومت معاويه و جنگ‌هاى جمل و صفّين و نهروان و پس از آن، حكومت يزيد و امثال عبد الملك همه از اين پديده شوم نشأت گرفت.

جالب اين كه ابن ابى الحديد مى‌گويد: متأسفانه اين شورا سبب هر فتنه‌اى بود كه در آن زمان واقع شد و يا تا دامنه قيامت در جهان اسلام روى مى‌دهد «انّ ذلك كان سبب كلّ فتنة وقعت و تقع إلى أن تنقضي الدّنيا» [1].

اين شورا بود كه سرانجام ارزش‌هاى اسلامى را كم رنگ و بى‌رنگ ساخت و

[1] شرح ابن ابى الحديد، جلد 11، صفحه 11.