شيطان راههاى خويش را براى شما آسان جلوه مى‌دهد، تا از او پيروى كنيد!

شرح و تفسير ويژگيهاى آن حاكم خونخوار!

امام عليه السّلام در اين بخش خطبه، اشاره به حاكم خونخوار و سنگدل و پر قدرتى مى‌كند كه در آينده از «شام» سر بر مى‌آورد، و تمام كشور اسلام را به زور شمشير زير سيطره خود قرار مى‌دهد و اوصاف نه گانه‌اى را براى او مى‌شمرد.

نخست مى‌فرمايد: «گويا او را مى‌بينم كه نعره‌اش از «شام» بلند شده است» (كأنّي به قد نعق‌ [1] بالشّام).

و پرچم‌هايش را در اطراف «كوفه» به اهتزاز در آورده است» (و فحص‌ [2] براياته في ضواحي‌ [3] كوفان‌ [4]).

«و همانند شترى خشمگين و خطرناك به سوى آن مى‌آيد» (فعطف عليها عطف الضّروس‌ [5]).

[1] «نعق» از مادّه «نعق» (بر وزن كعب) در اصل به معنى صدا كردن كلاغ و يا صدايى كه چوپان به هنگام حركت دادن گوسفندان سر مى‌دهد، گرفته شده و در اين جا اشاره به نعره‌هاى حاكم ظالمى است كه از شام سر بر مى‌آورد.

[2] «فحص» از مادّه «فصح» (بر وزن بحث) در اصل به معنى جستجو كردن است و گاه به معنى بسط و گسترش دادن آمده و در خطبه بالا همين مراد است.

[3] «ضواحى» جمع «ضاحيه» از مادّه «ضحو» (بر وزن سهو) به معنى قرار گرفتن در مقابل آفتاب مى‌باشد و «ضواحى» به مناطق باز در اطراف شهرها گفته مى‌شود.

[4] «كوفان»: نام ديگرى از كوفه است و در اصل به معنى تپه‌هاى شن دايره مانند و سرخ است.

[5] «ضروس» از مادّه «ضرس» (بر وزن ترس) به معنى دندان گذاردن بر چيزى و فشار دادن است. و «ضروس» به شتر كج خلقى مى‌گويند كه افراد را گاز مى‌گيرد.