مى‌كند و بعد به نقطه‌هاى ضعف خود او و سرانجام نتيجه مى‌گيرد كه هيچ كارى از دست تو ساخته نيست.

مى‌فرمايد: «اى پسر ملعون ابتر! و اى فرزند درخت بى‌ريشه و شاخه! تو (براى حمايت از عثمان) به حساب من مى‌رسى؟!» (يا بن اللّعين الأبتر، و الشّجرة الّتي لا أصل لها و لا فرع أنت تكفيني؟).

تعبير به «لعين» درباره «اخنس بن شريق» (پدر مغيره) به خاطر اين است كه او از سران منافقين بود، كه روز فتح مكه ظاهرا مسلمان شد، در حالى كه در دل، اسلام را قبول نداشت، و پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله براى جلب قلب او به اسلام مقدار قابل ملاحظه‌اى از غنايم «حنين» را به او بخشيد، و يكى از برادران «مغيره» كه «ابو الحكم» نام داشت، در روز جنگ «احد» در صف كفّار بود و به دست على عليه السّلام كشته شد. به همين جهت «مغيره»، كينه آن حضرت را در دل داشت‌ [1].

و اما اين كه حضرت از پدرش تعبير به «ابتر» مى‌كند، نه به خاطر اين است كه فرزندى نداشت، بلكه ابتر در اين جا به معنى بريده از خير و سعادت است، يا بريده از حيث نسب؛ به خاطر اين كه فرزندانش افراد فاسد و نالايقى بودند، كه در حكم عدم بودند.

و امّا تعبير به درختى كه نه ريشه دارد و نه شاخه، كنايه از حقارت اين دودمان، و سقوط آنها از درجه اعتبار و بى‌ارزش بودن در انظار عمومى است. و در واقع كلام مولا عليه السّلام از آيه شريفه قرآن گرفته شده كه مى‌فرمايد: « «وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ»؛ خداوند سخن ناپاك را به درخت ناپاكى تشبيه كرده، كه از روى زمين بركنده شده، و قرار و ثباتى ندارد» [1].

و در ادامه سخن مى‌فرمايد: «به خدا سوگند! هرگز خداوند كسى را كه تو ياورش باشى عزّت نمى‌دهد، و آن كس كه تو دستش را بگيرى به پا نمى‌خيزد».

(فو اللّه ما أعزّ اللّه من أنت ناصره، و لا قام من أنت منهضه‌ [2]).

عزت و قدرت به دست خداست و به مقتضاى « «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ»؛ اگر (آيين) خدا را يارى كنيد، خدا شما را يارى مى‌كند و قدمهاى شما را ثابت مى‌دارد». [3] و نيز به مقتضاى: « «إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهادُ»؛ ما به يقين پيامبران خود و كسانى را كه ايمان آورده‌اند در زندگى دنيا و در روزى كه گواهان به پا مى‌خيزند يارى مى‌دهيم». [4]، عزّت از آن ياران خداست، نه براى كسانى كه تفاله‌هاى منافقين به يارى آنها برخيزند و دست آنها را بگيرند.

و در آخرين جمله، امام عليه السّلام «مغيره» را به شدّت تحقير كرد و فرمود: «از نزد ما بيرون شو! خدا مقصد تو را دور كند (و هرگز به مقصود نرسى) سپس هر چه در توان دارى به كار گير، خدا به تو رحم نكند اگر آنچه را در توان دارى بكار

[1] إبراهيم، آيه 26.

[2] «منهض» از مادّه «نهوض» به معنى از جا برخاستن گرفته شده و «منهض» از باب افعال به معنى كسى است كه به ديگرى كمك مى‌كند تا از جا برخيزد.

[3] محمد، آيه 7.

[4] غافر، آيه 51.