در واقع كافران دو گروه بودند: گروهى كه به كلى خدا را به فراموشى سپرده و اعتقادى به حق نداشتند و گروه ديگرى كه مشرك بوده و براى خداوند همتايانى قرار داده بودند. پيامبر صلّى اللّه عليه و آله با هر دو گروه جهاد كرد، نخست جهاد فرهنگى و تبليغى؛ سيزده سال تمام به اين جهاد پرداخت و گروه زيادى را از اين طريق به آيين اسلام در آورد سپس هنگامى كه مشاهده كرد گروه معاندان و بندگان زر و زور، سدّ راه مردم پاكدل و مانع پذيرش آيين خدا هستند، دست به جهاد نظامى زد تا مانع را از سر راه بر دارد، بى‌آن كه كسى را مجبور به پذيرش آيين خود كند، چرا كه‌ «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ».

كوتاه سخن اين كه: امام عليه السّلام در اين عبارت، تمام برنامه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله را در جهاد خلاصه مى‌كند، جهادى كه مفهوم وسيعى دارد و هر گونه تلاش و كوشش را براى پيشرفت آيين حق شامل مى‌شود.

تعبير به «جاهد في اللّه» اشاره لطيفى به اين نكته است كه او هرگز نه در بند مال بود، و نه مقام، و نه جاه، و نه جلال، بلكه، تنها براى خدا و نجات بندگان او تلاش و جهاد نمود.