2- گوشه‌اى از جنايات وحشتناك خوارج‌

براى اين كه بدانيم امير مؤمنان على عليه السّلام با چه گروه‌هايى روبه‌رو بوده و چه امورى اسباب عدم پيشرفت برنامه‌هاى آن بزرگوار شد، كافى است گوشه‌اى از تاريخ پر ننگ «خوارج» را بررسى كنيم.

در تاريخ اسلام گروهى مانند «خوارج» ديده نمى‌شوند، متعصبانى كه زندگى آنها مملوّ از تضادّها و تناقض‌ها بود. به آسانى خون مى‌ريختند و بر صغير و كبير و حتى بچه‌ها در شكم مادرانشان رحم نمى‌كردند همان گونه كه مولا عليه السّلام در خطبه بالا به آنها فرمود، شمشيرهايشان را بر دوش گذارده بودند و به هر بهانه‌اى خون مى‌ريختند. در منطقه حاكميت آنان كه خوشبختانه ديرى نپاييد، هيچ كس در امان نبود، گويى آنها مالكان بودند و مردم بردگان متخلّف، كه آنها به خود اجازه مى‌دادند هر تصميمى درباره آنان بگيرند مرگ، حيات، شكنجه و آزادى.

ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه چنين آورده است:

هنگامى كه «خوارج» عازم «نهروان» بودند دو نفر را ديدند يكى مسلمان و ديگرى مسيحى، مسلمان را كشتند زيرا او را پيرو افكار خود نمى‌دانستند و كافر و مرتد مى‌شمردند و مسيحى را نوازش كردند، بدين سبب كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله درباره اهل ذمه سفارش به نيكى كرده بود.

«واصل بن عطا» كه از دانشمندان معروف عصر خود بود، به اتفاق جمعى از يارانش به راهى مى‌رفتند از دور گروهى از «خوارج» را ديدند سخت احساس خطر نمودند. «واصل» به ياران خود گفت: اگر آنها سؤالى كردند، جواب را به من حواله دهيد و شما ساكت باشيد. هنگامى كه با آنها ملاقات كردند «خوارج» از «واصل» و همراهانش پرسيدند: شما بر كدام مذهب هستيد؟