نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 5 صفحه : 161
همچون على
عليه السّلام داشته باشند و در برابر او نافرمانى كنند.
تعبير به
«ايه» (با كسره و تنوين) به گفته بسيارى از ارباب لغت، هنگامى گفته مىشود كه
بخواهند، ديگرى را تشويق به ادامه سخن يا كارى كنند و «ايها» (با تنوين فتح) در
جايى گفته مىشود كه بخواهند كسى را دعوت به سكوت يا خوددارى از كارى كنند.
با توجه به
اين كه در نسخههاى نهج البلاغه «ايه» با تنوين مكسور ذكر شده، مفهومش اين است كه
اى «حجّاج»! فشارت را بر مردم ناصالح و ضعيف الايمان و حقنشناس كه در برابر
پيشواى عادل خود سركشى و طغيان كردند، بيشتر كن! و به تعبير ديگر اين سخن كنايه از
اين است كه آنها استحقاق اين عذاب الهى را دارند و هرگز مفهومش اين نيست كه امام
عليه السّلام به چيزى از ظلمهاى «حجّاج» راضى بود. اين سخن مانند آن است كه به كسى
مىگوييم:
اين دارو گر
چه تلخ است اما درمان درد توست و او گوش نمىدهد، هنگامى كه درد شديد مىشود و
ناله و فرياد مىكند مىگوييم: بيشتر ناله كن! اين نتيجه كار توست، بديهى است
مفهوم اين سخن آن نيست كه ما راضى به درد و ناله او هستيم بلكه اشاره به اين است
كه اين نتيجه نافرمانى او در برابر طبيبان و ناصحان است.
اين شبيه
سخنى است كه از خود امام عليه السّلام در خطبه 28 نقل شده كه مىفرمايد: «ألا و
إنّه من لا ينفعه الحقّ يضرّه الباطل، و من لا يستقيم به الهدى، يجرّ به الضّلال
إلى الرّدى؛ آگاه باشيد! آنها كه از حق سود نگيرند زيان باطل دامنشان را خواهد
گرفت و آن كس كه (انوار) هدايت او را به راه راست نبرد (ظلمت) گمراهى او را به
وادى هلاكت مىكشاند».
و امّا
«وذحه» به گفته بسيارى از ارباب لغت (مانند «لسان العرب» و
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 5 صفحه : 161