به فرمان خود از تاريكى‌ها به سوى نور مى‌برد و آنها را به راه راست رهبرى مى‌كند».

در سه وصف ديگر مى‌فرمايد: «اسلام نشانه‌اى است براى آن كس كه جستجوگر و تيزبين باشد، و مايه بصيرت است براى آن كس كه عزم بر درك حقيقت دارد، و درس عبرتى است براى آن كس كه اندرز پذيرد». (و آيه لمن توسّم، و تبصرة لمن عزم، و عبرة لمن اتّعظ).

«توسّم» از مادّه «وسم» (بر وزن رسم) به معناى اثر گذاشتن و علامت نهادن است و «متوسّم» به كسى گفته مى‌شود كه از كمترين اثر، پى به واقعيّت‌ها مى‌برد و معادل آن در فارسى هوشيار و با فراست است. قرآن مجيد مى‌گويد: « «إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ»؛ [1] در اين مجازات‌هاى دردناك كافران آلوده، نشانه‌هايى است براى هوشياران».

در واقع، اين تعبير اشاره به نكات دقيق و باريكى است كه در قرآن وجود دارد و افراد با فراست آن را درك مى‌كنند. در ادامه اين سخن، در بيان چهار ويژگى ديگر، مى‌فرمايد:

« (اسلام) مايه نجات كسى است كه تصديقش كند، و وسيله اطمينان آنها كه بر آن توكّل و تكيه كنند، و موجب راحت و آسايش كسانى كه كار خود را به آن واگذارند، و سپرى است (محكم) براى آنها كه (در راه آن) صبر و استقامت به خرج دهند». (و نجاة لمن صدّق، و ثقة لمن توكّل و راحة لمن فوّض، و جنّة لمن صبر).

در اين قسمت سخن از چهار فضيلت اخلاقى است: تصديق و توكّل و تفويض و صبر.

تصديق اسلام در اعتقاد و عمل، بى‌شك سبب نجات است و توكّل و اعتماد بر معارف اسلامى و برنامه‌هاى عملى آن، سبب اطمينان به آينده و حال در دنيا و

[1] سوره حجر، آيه 75.