نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 45
تولّهت
[1] القلوب إليه، لتجري في كيفيّة صفاته، و غمضت مداخل العقول في حيث
لا تبلغه الصّفات لتناول علم ذاته، ردعها و هي تجوب [2]
مهاوي [3] سدف [4]
الغيوب، متخلّصة إليه سبحانه).
در واقع
امام عليه السّلام در اينجا به چهار عامل جستجوگر براى تلاش در طريق شناخت كنه
صفات اشاره مىفرمايد؛ نخست افكار عادى تصفيه نشده، سپس افكار پاك از هر گونه
وسوسه، و بعد از آن، قلبهاى آكنده از عشق به خدا كه در مسير شهود پيش مىروند، و
سرانجام عقول باريكبين و دقيق، كه از طرق استدلالى و نظرى مسايل را دنبال مىكنند
و مىفرمايد: هيچ يك از اينها قادر به درك كنه صفات و ذات او نيستند و آنقدر آن
ذات و صفات، نور خيره كننده دارد كه چشمهاى عقول را از كار مىاندازد و پويندگان
اين راه را به عقب مىراند. به گفته شاعر:
«فيك يا أعجوبة الكون غدا الفكر كليلا
أنت حيّرت ذوي اللّبّ و بلبلت العقولا
كلّما قدّم
فكري فيك شبرا، فرّ ميلا
ناكصا يخبط في عمياء لا يهدي سبيلا»
«در تو اى اعجوبه عالم هستى (اى خداى بزرگ) فكر،
خسته و وامانده شده»! «تو صاحبان انديشه را حيران ساختهاى و عقلها را به هم
ريختهاى»! «هر زمان فكر من يك وجب به تو نزديك مىشود، يك ميل فرار مىكند»! «آرى
به عقب برمىگردد و در تاريكىها غرق مىشود و راهى به پيش پيدا نمىكند»!
[1] «تولّهت» از مادّه «وله» به معناى شدّت
علاقه و عشق به چيزى است كه انسان را حيران و از خود بى خود مىكند.
[2] «تجوب» از مادّه «جوب» (بر وزن ذوب) به
معناى بريدن، قطع كردن و سوراخ نمودن است. قرآن درباره قوم «ثمود» مىگويد:
«وَ ثَمُودَ الَّذِينَ جابُوا الصَّخْرَ بِالْوادِ» (فجر/ 9)
اشاره به خانههايى است كه در دل كوهها، با بريدن سنگها و صخرهها براى خود درست
مىكردند.
[3] «مهاوى» جمع «مهواة» و «مهوى» در اصل به
معناى درّهاى است كه در ميان دو كوه، يا گودالى است كه در ميان دو ديوار قرار
مىگيرد و از آنجا كه چنين مكانى پرتگاه مىباشد، اين واژه به معناى هلاكت نيز
آمده است.
[4] «سدف» جمع «سدفه» (بر وزن سرفه) به معناى
تاريكى است.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 45