بخش سوم‌

و منها: العالم من عرف قدره، و كفى بالمرء جهلا ألّا يعرف قدره؛ و إنّ من أبغض الرّجال إلى اللّه تعالى لعبدا و كله اللّه إلى نفسه، جائرا عن قصد السّبيل، سائرا بغير دليل؛ إن دعي إلى حرث الدّنيا عمل، و إن دعي إلى حرث الآخرة كسل! كأنّ ما عمل له واجب عليه؛ و كأنّ ما ونى فيه ساقط عنه!

ترجمه‌

عالم كسى است كه قدر و منزلت خويش را بشناسد؛ و براى نادانى انسان همين بس كه قدر و منزلت خود را نشناسد! از مبغوض‌ترين افراد نزد خدا، بنده‌اى است كه خداوند او را به خودش واگذاشته؛ از راه راست منحرف گشته و بدون راهنما گام بر مى‌دارد. او (چنان فريفته دنياست كه) اگر به تحصيل دنيا خوانده شود، اجابت مى‌كند و براى آن مى‌كوشد و اگر به تحصيل آخرت دعوت شود، سستى مى‌ورزد؛ گويا آنچه را براى آن كار مى‌كند بر او واجب است و آنچه در آن سستى نشان مى‌دهد، از او ساقط مى‌باشد!.

شرح و تفسير عالمان و عالم نمايان‌

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه- كه بخش جداگانه‌اى به نظر مى‌رسد، هر چند