جمله «سرته القصد» شبيه چيزى است كه در قرآن آمده: «وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً». [1] و اشاره به اعتدال سيره پيامبر و دورى او از هر گونه افراط و تفريط در تمام زمينه‌هاى عبادى و اخلاقى و سياسى و اقتصادى بود.

ممكن است براى كسى اين توهم ايجاد شود كه جمله «و حكمه العدل؛ حكم او عين عدالت است» كه با اين حديث معروف متضاد است؛ آنجا كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: «إنّما أقضي بينكم بالبيّنات و الأيمان، و بعضكم ألحن بحجّته من بعض؛ فأيّما رجل قطعته من مال أخيه شيئا، فإنّما قطعت له به قطعة من النّار؛ من در ميان شما به وسيله شهود و قسم داورى مى‌كنم و ممكن است بعضى از شما در اقامه دليل خود، از بعضى گوياتر باشد (و بتواند ادّعاى خود را در ظاهر ثابت كند و من مطابق آن حكم خواهم كرد،) ولى بدانيد هر كسى كه من بخشى از مال برادر مسلمانش را (بدين طريق) به او بدهم، بخشى از آتش دوزخ را به او داده‌ام!» [2] چرا كه مفهوم اين حديث اين است كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله ممكن است، حكمى بر خلاف واقع بدهد.

ولى جواب اين سخن روشن است؛ هيچ گاه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در مقام قضاوت از وحى الهى و جبرئيل كمك نمى‌گرفت؛ بلكه احكام او هميشه مطابق مدارك موجود بود؛ و اين عين عدالت است كه قاضى بر طبق مدارك موجود قضاوت كند؛ حال اگر شخصى نتواند مدارك خود را خوب ارائه دهد و يا مدارك خويش را بر اثر سهل انگارى و يا هر عامل ديگر از دست داده باشد و مظلوم واقع شود، هيچ گونه خدشه‌اى در حكم عادلانه قاضى وارد نمى‌شود و اگر غير از اين باشد، عادلانه نيست.

در آخرين قسمت از اين بخش امام عليه السّلام به شرايط سخت و بحرانى عصر ظهور پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله مى‌پردازد، تا عظمت دعوت او و زحمات طاقت فرساى آن حضرت را

[1] سوره بقره، آيه 142.

[2] وسائل الشيعه، جلد 18، صفحه 169، حديث 1.