كه او بر همه چيز، اعم از كلّى و جزيى و حتّى كوچكترين جزئيّات، احاطه دارد.

3- سخن جالبى از ابن ابى الحديد، در شرح اين خطبه‌

هنگامى كه اين عالم مشهور در «شرح نهج البلاغه» خود به اين بخش از خطبه مى‌رسد- كه درباره وسعت علم بى‌پايان خدا به زيباترين بيانى سخن مى‌گويد- در شگفتى عميقى فرو مى‌رود و مى‌گويد: «اگر «نضر بن كنانه» (جدّ اعلاى عرب) اين كلمات فصيح و بليغ را مى‌شنيد درباره گوينده آن همان مى‌گفت كه «ابن جريح» در مورد يكى از فصحاى بزرگ عرب «اسماعيل بن بلبل» گفت كه خلاصه‌اش چنين است:

بعضى گفتند اسماعيل از شيبان است، من به آنان گفتم چنين نيست، به جانم سوگند! قبيله شيبان از اوست.» اشاره به اينكه آن قبيله هر افتخارى دارند، از او نشأت مى‌گيرد، و چه بسيارند پدرانى كه از فرزندان شريف خود، كسب مقام و برترى مى‌كنند، همانگونه كه طايفه «عدنان» از رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله كسب شرف كرد.

سپس مى‌افزايد: «نه تنها قبيله «عدنان» و «قحطان» به وجود على عليه السّلام مباهات مى‌كند بلكه چشم «ابراهيم خليل عليه السّلام» نيز به وجود او روشن مى‌شود و مى‌گويد: او پايه‌هاى توحيدى را كه من نهادم مستحكم ساخت و خداوند از دودمان من فرزندى آفريد كه علم توحيد را گسترش بى‌نظيرى داد؛ بلكه اگر اين سخن (بخش‌هايى از خطبه كه مربوط به علم خداوند است) را «ارسطاطاليس» كه عقيده به نفى علم خدا به جزئيّات داشت، مى‌شنيد، قلبش لرزان مى‌شد و مو بر بدنش راست مى‌گشت و فكرش در اضطراب فرو مى‌رفت، و من كلامى را شبيه اين كلام نمى‌بينم، مگر سخن خداوند، كه كلام على عليه السّلام هم از كلام خدا سرچشمه گرفته و شعله‌اى از آن آتش فروزان است و شرح و تفسيرى از آيات خداوند است». [1]

[1] شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 7، صفحه 23 (با كمى تلخيص).