شرح و تفسير روزى، وسيله بزرگ آزمايش انسان‌

در ادامه بحث‌هاى گذشته پيرامون اتمام حجت از سوى پروردگار به وسيله فرستادن پيامبران و نزول كتب آسمانى و دلايل قوى و روشن، امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه به دو وسيله آزمون الهى نسبت به بندگان در مراحل مختلف تكليف اشاره مى‌كند.

نخست مى‌فرمايد: «خداوند روزى‌ها را مقدّر كرد و اندازه‌گيرى فرمود؛ گاه آن را زياد و گاه كم نمود؛ گاه با تنگى و گاه با وسعت، روزى (بندگان) را تقسيم كرد». (و قدّر الأرزاق فكثّرها و قلّلها، و قسّمها على الضّيق و السّعة).

و از آنجا كه ممكن است اين چنين توّهم شود كه تفاوت گذاشتن ميان بندگان، با عدالت سازگار نيست در جمله بعد مى‌افزايد: «خداوند ارزاق را به طور عادلانه تقسيم كرد». (فعدل فيها).

اشاره به اين كه عدالت به معناى مساوات و برابرى نيست؛ بلكه عدالت آن است كه به هر كس آنچه مصلحت او است بدهند چنان كه در حديثى از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله آمده است كه فرمود: خداوند مى‌فرمايد: «إنّ من عبادى المؤمنين من لا يصلحه إلّا الفاقة و لو أغنيته لأفسده ذلك، و إنّ من عبادي من لا يصلحه إلّا الصّحّة و لو أمرضته لأفسده ذلك ...؛ بعضى از بندگان با ايمان من هستند كه جز تنگدستى آنها را اصلاح نمى‌كند و اگر آنها را غنى سازم موجب فسادشان مى‌شود و بعضى از بندگان من هستند كه جز سلامت (و غنا) آنها را اصلاح نمى‌كند و اگر آنها را بيمار (و فقير) كنم موجب فسادشان مى‌شود؛ (بنابر اين به هر يك آنچه سبب صلاح حالشان مى‌شود مى‌دهم)». [1]

[1] بحار الانوار، جلد 68، صفحه 140. شبيه همين معنا مخصوصا در مورد غنا و فقر و همچنين سلامت و بيمارى و توفيق عبادت و عدم توفيق، در جلد 5 بحار الانوار، صفحه 284 از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله از خداوند متعال نقل شده است.