شرح و تفسير

بيانگر همه چيز!

در بخش گذشته از اين خطبه، اشاره‌اى به مسأله اتمام حجّت الهى نسبت به بندگان آمده بود. امام عليه السّلام در اين بخش، آن را به صورت گسترده، بيان مى‌كند و شرح مى‌دهد، مى‌فرمايد: «خداوند كتاب (قرآن) را بر شما نازل كرده است، كه بيانگر همه چيز است (و تمام امورى كه به سعادت و نجات انسانها مربوط است، در آن بيان شده است) و پيامبرش را، آن مقدار در ميان شما عمر داده كه براى او و شما، آيينى كه مورد رضاى اوست و در كتاب آسمانى‌اش نازل كرده، كامل نمايد» و أنزل عليكم‌ «الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ» و عمّر فيكم نبيّه أزمانا، حتّى أكمل له و لكم- فيما أنزل من كتابه- دينه الّذي رضي لنفسه‌.

آرى، هم كتاب آسمانى جامعى نازل كرد كه تمام معارف الهيّه و برنامه‌هاى سازنده معنوى و مادّى در تمام امور زندگى انسانها را در بردارد، همان گونه كه در آيه 89 سوره «نحل» مى‌فرمايد: «وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‌ لِلْمُسْلِمِينَ»، و ما اين كتاب را بر تو نازل كرديم كه بيانگر همه چيز و مايه هدايت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است.» و هم به پيامبرش فرصت كافى داد كه همه گفتنى‌ها را بگويد و دين و آيين خدا را كامل گرداند، همان گونه كه در آيه 3 سوره «مائده» آمده است: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً»، امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم».

سپس براى توضيح بيشتر، انگشت روى موارد خاصّى گذارده، مى‌فرمايد:

«خداوند با زبان پيامبر، اعمالى را كه محبوب، يا ناخوش داشته، به شما رسانيده و