شرح و تفسير

حوادث بعد از مرگ‌

در اين بخش از خطبه، امام عليه السّلام به سرنوشت بسيار عبرت‌انگيز انسان بعد از مرگ اشاره مى‌كند و بحثى كه در بخش قبل درباره حال احتضار آمده است، با آن ادامه مى‌يابد. امام عليه السّلام در جمله‌هاى كوتاه و تكان دهنده خود، حال انسانى را ترسيم مى‌كند كه بر اثر شدّت بيمارى، استخوان‌ها و عضلاتش فرسوده و تكيده شده و تنها مجسّمه‌اى بى‌روح، از او باقى مانده كه براى كفن و دفن و سپردن به گورستان، توسّط دوستان و بستگان، آماده مى‌شود. منظره‌اى كه با مقايسه به حال حيات و زمان قدرت، بسيار تكان دهنده است.

مى‌فرمايد: «سپس آن انسان را در كفن‌هايش مى‌پيچند، در حالى كه از همه چيز مأيوس شده و همه را به دست فراموشى سپرده است و او را به آسانى در حالى كه كاملا تسليم است، بر مى‌گيرند و پيكر خسته و رنج ديده‌اش را، كه بر اثر بيمارى‌ها كاملا لاغر شده است، بر چوبه‌هاى تابوت مى‌افكنند، در حالى كه فرزندان و نوه‌ها و جمع دوستان، تابوت او را بر دوش مى‌كشند و به سوى خانه غربت- كه ديدار او در آنجا از همگان قطع مى‌شود و در تنهايى وحشتناكى فرو مى‌رود- حمل مى‌كنند!» (ثمّ أدرج في أكفانه مبلسا، [1] و جذب منقادا سلسا، [2] ثمّ ألقي على الأعواد رجيع‌ [3]

[1] «مبلس» از مادّه «ابلاس» در اصل به معناى غم و اندوهى است كه از شدّت يأس و نااميدى دست مى‌دهد و به همين جهت، گاهى آن را، به معناى يأس تفسير مى‌كنند و «مبلس» در خطبه بالا به معناى مأيوس است و منظور مأيوس شدن بازماندگان از بازگشت مردگان است.

[2] «سلس» از مادّه «سلس» (بر وزن قفس) به معناى سهولت و آسانى است.

[3] «رجيع» به معناى حيوانى است كه پيوسته از سفرى به سفرى مى‌رود و خسته و ناتوان شده، سپس در مورد انسانهاى خسته به كار رفته است.