هنگامى كه سگ پوزه خود را در جيفه‌اى وارد مى‌كند كه از آن بخورد، كمى از بقاياى جيفه، يا چربى آن، بر پوزه و بينى او باقى مى‌ماند كه بعدا با زبان درازش آن را پاك مى‌كند، هم پوزه را تميز كرده، و هم از بقاياى جيفه استفاده مى‌كند.

انتخاب اين تعبير براى حكومت كوتاه مدّت «مروان» در نهايت فصاحت و بلاغت و به اصطلاح: «مقال مطابق مقتضاى حال است». آرى او همچون سگى بود كه از جيفه حكومت نامشروعى كه از دودمان «بنى اميّه» مانده بود، بهره گرفت آن هم در مدّتى بسيار كوتاه، كه به گفته بعضى از مورّخان چهار ماه و ده روز و به گفته بعضى ديگر شش ماه، و بيشترين مدّتى كه براى آن نوشته‌اند نه ماه است و به اين ترتيب پيشگويى على عليه السّلام درباره او به وقوع پيوست و چنانكه در نكات، اشاره خواهيم كرد به دست همسرش به سادگى كشته شد.

دومين پيشگويى اين كه فرمود: «او پدر قوچ‌هاى چهارگانه است» و هو أبوالأكبش‌ [1] الأربعة.

«أكبش» جمع «كبش» به معناى گوسفند نر، يا قوچ است كه حيوان سركشى است و طبق اين تعبير، امام عليه السّلام آنها را به حيوان سركش تشبيه كرد.

به گفته جمعى از «شارحان نهج البلاغه» اين سخن اشاره است به فرزندان چهارگانه او: «عبد الملك» كه جانشين او شد، «عبدالعزيز» كه والى مصر گرديد، «بشر» والى عراق، و «محمّد» نيز والى جزيره شد، كه هر كدام از آنها شرارت را از پدرشان به ارث بردند. درست است كه فرزندان «مروان» بسيار بيش از اين بود ولى اين چهار نفر كسانى هستند كه به حكومت رسيدند و اميرمؤمنان على عليه السّلام به آنها اشاره مى‌فرمايد.

جمعى ديگر از «شارحان» اين سخن را اشاره به نوادگان «مروان» كه فرزندان‌

[1] «اكبش» جمع «كبش» (بر وزن كفش) به معناى گوسفند نر يا قوچ در هر سن و سالى كه باشد، است و عرب اين واژه را گاه در مورد رئيس و بزرگ قومى بكار مى‌برد و مى‌گويد: فلان كس «كبش القوم» يعنى رئيس قوم، يا «كبش الكتيبة» يعنى فرمانده لشكر است.