نشان دادن واقعيتها از يك سو، و دور بودن و بيخبر ماندن شاميان از سوى ديگر، سبب شده است كه آنها باور كنند راستى در راه خدا مى‌جنگند و به سوى شهادت پيش مى‌روند! آرى تبليغات بسيار وسيع و گسترده توأم با شگردهاى روانى دستگاه معاويه و عمرو عاص در فضاى شام اين تأثير را گذارده بود كه گروهى يقين داشتند عثمان مظلوم كشته شده و قاتلش على عليه السّلام است، و معاويه به خونخواهى او برخاسته و در مسير پاسدارى و حراست از مقام خلافت رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و حفظ اسلام و قرآن گام بر مى‌دارد، و طبعا كشته شدن در اين راه شهادتى است كه آرزوى هر مسلمان پاكباز است! البتّه آثار تزوير و دروغ براى مدت زيادى نمى‌تواند باقى بماند و سرانجام روشن مى‌شود، ولى چه بسا در زمانى كه كار از كار گذشته و تأسّف بازماندگان بر مرگ عزيزانشان ديگر ثمرى ندارد.

نكته‌ها

1- بايد با عزّت و سربلندى زيست‌

در اسلام يك سلسله شعارهاى اساسى است كه اين مكتب را از ساير مكتبها جدا مى‌كند، يكى از آنها همان است كه در خطبه بالا آمده است كه مردن با افتخار بهتر از زيستن با ذلّت است، و به تعبير ديگر همان گونه كه از ظلم و ستم بايد به شدّت پرهيز كرد از تسليم در برابر ظلم و ستم ستمكاران نيز بايد بر حذر بود، تعبير «أباة الضّيم» [1] در باره بزرگان اسلام اشاره به همين معنى است.

در واقع اين اصل از آيه شريفه‌ «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ» [2]، عزّت براى خدا و پيامبر و مؤمنان است»، سرچشمه گرفته، و رواياتى همچون گفتار امام‌

[1] «أباة» جمع «آبى» يعنى ابا كننده و «ضيم» به معنى ظلم است، و در مجموع به كسانى گفته مى‌شود كه هرگز تن به ظلم نمى‌دهند (ستم ناپذيران).

[2] سوره منافقون، آيه 8.