«أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ»، «آنان كه فرمان او را مخالفت مى‌كنند، بايد بترسند از اين كه فتنه‌اى دامن‌شان را بگيرد، يا عذابى دردناك به آنها برسد». [1] يا اشاره باشد به آيه‌ «وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ»، «خداوند، شما را از (نافرمانى) خود بر حذر مى‌دارد! و بازگشت به سوى خدا است.» [2] حضرت در توصيه ديگرى مى‌فرمايد: «صادقانه، از خدا بترسيد، ترسى آميخته با توجّه به عظمت خدا! به طورى كه نيازى به عذر خواهى‌هاى واهى نباشد، (و اخشوه خشية ليست بتعذير!) [3] چرا كه او، از اسرار درون هر كس، آگاه است و عذرهاى واقعى را از عذرهاى بيهوده و نابجا، به خوبى، مى‌شناسد. قابل توجّه اين كه در جمله سابق، سخن از «حذر» در برابر ذات پاك خداوند بود و در اينجا، سخن از خشيت است. لغت شناسان گفته‌اند كه خشيت، به ترس آميخته با درك عظمت گفته مى‌شود، به همين دليل، در قرآن مى‌خوانيم: «إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»، «از ميان بندگان خدا، تنها، علما و دانشمندان، از او مى‌ترسند» [4].

ولى «حذر» در جايى گفته مى‌شود كه انسان به عنوان پيشگيرى در مقابل خطر قطعى و يا احتمالى، خود را كنار كشد.

حضرت در سومين توصيه، اشاره به اخلاص نيّت كرده و مى‌فرمايد: «اعمال خود را از ريا و سمعه، پاك كنيد! چرا كه هر كس، كارى براى غير خدا انجام دهد، خداوند، او را به همان كس وا گذارد، (و اعملوا في غير رياء و لا سمعة، فإنّه من يعمل لغير اللّه يكله اللّه لمن عمل له).

آرى، تنها، ترس از خدا و ترس گناه، كافى نيست، بلكه اعمال صالحى بايد داشت كه خالى از هر گونه ريا و سمعه باشد. ريا، به معناى خود نمايى كردن و

[1] سوره نور، آيه 63.

[2] سوره آل عمران، آيه 28.

[3] «تعذير» از ماده «عذر» است و در اين جا به معناى «نداشتن عذر صحيح و مناسب» است.

[4] سوره فاطر، آيه 28.