آرى، افراد ضعيف و سست عنصر و پر گو و پر ادّعا، هميشه چنينند. تمام همّشان در اين است كه با انواع بهانه‌ها، از انجام وظايف مهم و سنگين سرپيچى كنند و سستى و زبونى خويش را در پرده‌اى از عذرهاى واهى و گمراه كننده بپوشانند.

پيوسته امروز و فردا كنند و فرصتها را از دست بدهند.

درست شبيه همين معنا را در گروهى از منافقان و عافيت طلبان عصر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى‌بينيم كه قرآن در باره آنها افشاگرى كرده، ريشه اصلى درد آنها را چنين بازگو مى‌كند: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ».

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چرا هنگامى كه به شما گفته مى‌شود: «به سوى جهاد در راه خدا، حركت كنيد!» بر زمين سنگينى مى‌كنيد (و سستى به خرج مى‌دهيد)؟ آيا به زندگى دنيا به جاى آخرت راضى شده‌ايد؟ با اين كه متاع زندگى دنيا در برابر آخرت، جز اندكى نيست. [1]

نكته عوامل سستى كوفيان‌

اين سؤال براى بسيارى مطرح است كه چرا بايد لشكر كوفه با داشتن پيشوايى عادل، حكيم، مدبّر و جنگ ديده مانند امير مؤمنان على عليه السّلام، اين چنين سستى و ضعف از خود نشان دهد، امّا شاميان تحت سلطه حاكمان جبّار بنى اميّه قدرت و قوّت نشان دهند؟

پاسخ اين سؤال را- همان گونه كه در سابق اشاره كرده‌ايم- بايد در بافت اجتماعى آن مردم پيدا كرد. كوفه سابقه تاريخى نداشت، بلكه شهر جديد التأسيسى بود كه گروه‌هاى زيادى از اقوام مختلف با فرهنگ‌هاى متفاوت در آن اجتماع كرده‌

[1] سوره توبه، آيه 38.