شرح و تفسير عصاره مفهوم زهد

مى‌دانيم زهد از امورى است كه در آيات و روايات درباره اهميت و فضيلت آن سخن بسيار آمده است ولى ماهيت و حقيقت آن براى گروهى ناشناخته است تا آن‌جا كه گاه كارهاى رياكارانه و گاهى ابلهانه را به حساب زهد مى‌گذارند.

امام عليه السلام در اين كلام حكيمانه زهد را به عالى‌ترين صورت توصيف كرده و از آيه‌اى از قرآن براى اين تفسير كمك گرفته است، مى‌فرمايد: «تمام زهد در دو جمله از قرآن مجيد آمده است. خداوند سبحان مى‌فرمايد: «تا بر گذشته تأسف مخوريد و به آنچه در دست داريد دلبسته و شادمان نباشيد»؛

(الزُّهْدُ كُلُّهُ بَيْنَ كَلِمَتَيْنِ مِنَ الْقُرْآنِ: قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ:

«لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ، وَ لَاتَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ»).

سپس امام عليه السلام چنين نتيجه مى‌گيرد: «بنابراين آن‌كس كه بر گذشته تأسف نمى‌خورد و به آينده (و آنچه در دست دارد) دلبستگى ندارد هر دو طرف زهد (از آغاز تا پايان آن) را در اختيار گرفته است»؛

(وَ مَنْ لَمْ يَأْسَ عَلَى الْمَاضِي، وَ لَمْ يَفْرَحْ بِالْآتِي فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَيْهِ‌)

. اين گفتار حكيمانه كه برگرفته از قرآن مجيد است حقيقت زهد را ازنظر اسلام تبيين مى‌كند زيرا حقيقت زهد، وارستگى و آزادگى از زرق و برق دنيا و بى‌اعتنايى به آن است و نشانه اين وارستگى و بى‌اعتنايى در دو چيز آشكار