همه گناهان را از كوچك و بزرگ رها كن كه حقيقت تقوا همين است.

و همچون كسى باش كه در يك زمين پرخار با نهايت احتياط گام برمى‌دارد و پيوسته مراقب اطراف خويش است.

گناهان صغيره را كوچك مشمر كه كوه‌هاى بلند از سنگريزه‌ها تشكيل شده است.

اما «اخلاق» جمع «خُلق» (بر وزن قفل) و «خُلُق» (بر وزن افق) به معناى قوا و سجايا و صفات درونى است كه با چشم دل ديده مى‌شود و آثارى در ظاهر دارد و گاه به همان آثار و اعمال و رفتارى كه از خلقيات درونى ناشى مى‌گردد اخلاق گفته مى‌شود و در واقع، اولى، اخلاق صفاتى است و دومى اخلاق رفتارى و اخلاق به دو بخش تقسيم مى‌شود: اخلاق فضيله كه سرچشمه كارهاى نيك مى‌شود و اخلاق رذيله كه منشأ كارهاى زشت است.

در زمينه رابطه علم و اخلاق، رابطه اخلاق و عرفان و اين‌كه آيا اخلاق قابل تغيير است و نقش اخلاق در زندگى انسان‌ها، بحث است كه در اين مختصر نمى‌گنجد. [1]

با توجه به اين دو تفسير (تفسير تقوا و تعريف اخلاق) روشن مى‌شود كه تقوا رئيس اخلاق است زيرا اين ملكه درونى، انسان را از بخل و حسد و كينه و عداوت و غيبت و ظلم و ستم و كبر و غرور و مانند آن بازمى‌دارد و به همين دليل امام عليه السلام آن را رئيس اخلاق شمرده است و نيز به همين دليل آن‌ها كه از تقواى الهى بى‌بهره‌اند آلوده انواع رذايل اخلاقى مى‌شوند.

شايد به همين دليل است كه قرآن مجيد تقوا را تشبيه به لباس كرده است‌

[1]. علاقه‌مندان مى‌توانند به كتاب ما، «اخلاق در قرآن» ج 1 مراجعه كنند.