اشاره به اين‌كه انسان تا مى‌تواند نبايد از كسى تقاضايى كند و آبروى خود را در آن راه بريزد؛ اما اگر روزى ناچار شد، بايد كسى را براى تقاضا كردن برگزيند كه شايسته آن باشد و لااقل آبروى خود را نزد انسان با شخصيتى فرو ريخته باشد.

در حديثى مى‌خوانيم كه «حارث همدانى» (از ياران خاص اميرمؤمنان على عليه السلام) مى‌گويد: شبى نزد آن حضرت به گفت‌وگو نشسته بودم. عرض كردم:

حاجتى دارم. امام عليه السلام فرمود: مرا شايسته دانستى كه حاجت خود را از من بخواهى؟ عرض كردم: آرى. فرمود: خدا تو را جزاى خير دهد. سپس برخاست و چراغ را خاموش كرد و نشست. بعد فرمود: چراغ را براى اين خاموش كردم كه ذلت عرض حاجت را در صورت تو نبينم. اكنون بگو چه مى‌خواهى، زيرا از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله شنيدم مى‌فرمود: حوائج مردم امانت الهى در سينه بندگان است.

كسى كه آن را بپوشاند عبادتى براى او محسوب مى‌شود و كسى كه آن را افشا كند لازم است براى انجام آن حاجت تلاش كند. [1]

در اين زمينه، احاديث فراوانى در منابع مختلف اسلامى آمده است:

از جمله در حديثى از امام باقر عليه السلام مى‌خوانيم:

«لَوْ يعْلَمُ السَّائِلُ مَا فِى الْمَسْأَلَةِ مَا سَأَلَ أَحَدٌ أَحَداً وَلَوْ يعْلَمُ الْمُعْطِى مَا فِى الْعَطِيةِ مَا رَدَّ أَحَدٌ أَحَداً؛

اگر تقاضاكننده مى‌دانست تقاضا كردن چه عيوبى دارد هيچ‌كس از ديگرى تقاضايى نمى‌كرد و اگر شخص بخشنده مى‌دانست چه فضيلتى در عطيه است هيچ‌كس ديگرى را محروم نمى‌ساخت». [2]

نقطه مقابل سؤال، «تعفف» است كه قرآن مجيد جمعى از فقرا و نيازمندان را براى داشتن آن ستوده، مى‌فرمايد: «لِلفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌

[1]. كافى، ج 4، ص 24، ح 4

[2]. همان، ص 20، ح 2