باخبر شوند و آبرويشان نزد آن‌ها بريزد.

نيز مى‌تواند اشاره به اين نكته باشد كه از توطئه كردن درباره مؤمنان بپرهيزيد زيرا ممكن است آن‌ها از چهره و حركات شما به توطئه‌هايتان پى ببرند و ترفندها را نقش بر آب كنند و شكست توأم با ذلت نصيبتان گردد.

اين گفتار حكيمانه را بارها در زندگى خود نيز تجربه كرده‌ايم كه افراد باايمان و پرهيزكار، فراست فوق‌العاده‌اى دارند و از نقشه‌هاى پنهانى آگاه مى‌شوند.

بعضى از فقهاى اهل سنت تا آن‌جا دراين‌باره پيش رفته‌اند كه گفته‌اند: از طريق فراست و هشيارى مى‌شود براى اثبات حق در مقام قضاوت استفاده كرد.

از «ابن قيّم» نقل شده است كتاب مخصوصى دراين‌باره تأليف كرده و نام آن را «الطرق الحكمية او الفراسة المرضية» نهاده است.

ولى از نظر فقه اماميه مسلم است كه با حدث و تخمين، هرچند قوى باشد نمى‌توان داورى كرد و قاضى فقط بايد به مرحله علم و يقين برسد تا بتواند حكم كند و ما معتقديم قاضى حتى به هر علم و يقينى نيز نمى‌تواند در صادر كردن حكم قناعت كند، بلكه بايد علم و يقينى باشد كه از مبادى حسّيه يا مبادى قريب به حس استفاده مى‌شود، همان‌گونه كه در قضاوت‌هاى اميرمؤمنان على عليه السلام وارد شده است.

شايد سؤال شود كه قرآن مجيد بارها ظن و گمان را بى‌اعتبار شمرده و مى‌فرمايد: «إِنَّ الظَّنَّ لَايُغْنِى مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً»؛ ظن و گمان، انسان را هرگز از حق بى‌نياز نمى‌كند». [1]

همين سؤال در علم اصول درباره حجيت ظن خاص و عام و تقابل آن با اين آيات قرآنى نيز مطرح شده و پاسخ داده‌اند كه مراد از آيات پيش‌گفته اوهام و گمان‌هاى بى‌پايه‌اى است كه مشركان و غير مشركان براى خود درست‌

[1]. يونس، آيه 36