شرح و تفسير عالم و جاهلِ شما، هر دو خطاكارند

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه خود كه جنبه گله و اظهار ناراحتى از مردم آن زمان و اطرافيانش دارد و در عين حال بر بسيارى از مردم هر عصر و زمان صادق است مى‌فرمايد: « (شما چگونه جمعيتى هستيد كه) افراد نادانتان پيوسته بر اعمال خلاف خود مى‌افزايند و دانشمندانتان امروز و فردا مى‌كنند»؛

(جَاهِلُكُمْ مُزْدَادٌ، وَعَالِمُكُمْ مُسَوِّفٌ)

. آن‌ها كه نادانند براثر نداشتن بصيرت به راه خلاف افتاده‌اند و آن‌هايى كه عالم هستند گرفتار ترديد و ضعف تصميم‌گيرى و اراده هستند و به همين دليل جامعه شما از درون تهى شده است.

اين در حالى است كه عالمان بايد قدوه و اسوه باشند و راه تهذيب نفس و اصلاح جامعه را به مردم نشان دهند و جاهلان نيز بايد از نور علم عالمان بهره گيرند و در مسير اصلاح خويش و جامعه خود باشند.

همان‌گونه كه اشاره شد، در كتاب‌ تمام نهج‌البلاغه‌ اين جمله به شكل ديگرى نقل شده كه حضرت مى‌فرمايد:

«وَعَالِمُهُمْ مُنَافِقٌ، وَقَارِئُهُمْ مُمَاذِقٌ، وَجَاهِلُهُمْ مُسَوِّفٌ مُزْدَادٌ؛

دانشمندانشان (در آن زمان) منافقند و قاريان قرآنشان رياكار و جاهلانشان امروز و فردا مى‌كنند و پيوسته بر اعمال خود مى‌افزايند».

در خطبه 233 نيز كلامى شبيه به اين بود. در بسيارى از خطب نهج‌البلاغه يا