بعد از فتح مكه واقع شد. در عين حال چون مشركان در نقاط مختلف مخفى شده بودند و كمين كرده بودند و ناگهان بر لشكر اسلام تاختند، بسيارى از مسلمانان فرار كردند هنگامى كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله اين صحنه را ديد، به عباس كه صداى رسايى داشت فرمود: مردم را صدا بزن و عهد و پيمان و بيعتى را كه من بر آن‌ها دارم به يادشان بياور. عباس با صداى بلند همه را صدا زد. شب بود و همه جا ظلمانى و دشمنان از دره‌ها و كمين‌گاه‌ها با شمشير و سلاح‌هاى ديگر به مسلمانان حمله مى‌كردند. ناگهان صورت رسول اكرم صلى الله عليه و آله مانند قرص ماه درخشيدن گرفت و شخصاً مسلمانان را صدا زد كه عهد و پيمانى را كه با خدا بستيد چه شد؟ همگى پيام پيامبر صلى الله عليه و آله را شنيدند و به سوى او حركت كردند و با دشمن پيكار نمودند و پيروز شدند. [1]

علامه مجلسى رحمه الله در جلد شانزدهم‌ بحارالانوار در بحث شجاعت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اين حديث را از على عليه السلام نقل مى‌كند:

«لَقَدْ رَأَيْتُنِي يَوْمَ بَدْرٍ وَنَحْنُ نَلُوذُ بِالنَّبِيِّ صلى الله عليه و آله وَهُوَ أَقْرَبُنَا إِلَى الْعَدُوِّ وَكَانَ مِنْ أَشَدِّ النَّاسِ يَوْمَئِذٍ بَأْساً؛

من در روز جنگ بدر شاهد و ناظر بودم كه ما به پيامبر صلى الله عليه و آله پناه مى‌برديم و او از همه ما به دشمن نزديك‌تر و از برجسته‌ترين جنگجويان در آن روز بود». [2]

ابن ابى‌الحديد در شرح نهج‌البلاغه‌ خود از «واقدى» نقل مى‌كند كه در روز احد هنگامى كه آن صدمات را بر وجود پيامبر صلى الله عليه و آله وارد كردند على عليه السلام فرمود:

قسم به خدايى كه او را به حق مبعوث كرد

«ما زالَ شِبْراً واحد إنّه لَفي وَجْهِ الْعَدُوّ تَثُوبُ إلَيْهِ طائِفَةٌ مِنْ أصْحابِهِ مَرّةً وَتَتَفَرَّقُ عَنْهُ مَرَّةً؛

آن حضرت صلى الله عليه و آله حتى يك وجب از برابر دشمنان عقب‌نشينى نكرد و در اين حال، گاه گروهى از يارانش به سوى او مى‌آمدند و گاه پراكنده مى‌شدند (اما او همچون كوه ايستاده بود)». [3]

[1]. ارشاد مفيد، ج 1، ص 142، با تلخيص‌

[2]. بحارالانوار، ج 16، ص 232

[3]. شرح نهج البلاغه ابن ابى‌الحديد، ج 15، ص 19