شرح و تفسير بيعت مشروط!

«اين كلام حكيمانه را امام عليه السلام در پاسخ طلحه و زبير فرمودند آنجا كه به امام پيشنهاد خلافت شورايى كردند و گفتند با تو بيعت مى‌كنيم به اين شرط كه در حكومت شريك باشيم. امام در پاسخ آنها فرمود: نمى‌شود (شركت در خلافت معنا ندارد) شما شريك در تقويت و كمك و يار و ياور به هنگام ناتوانى و سختى و مشكلات باشيد»؛

(وَقالَ عليه السلام وَقَدْ قالَ لَهُ طَلْحَةُ وَالزُّبِيرُ: نُبايِعُكَ عَلى‌ أَنّا شُرَكاؤُكَ في هذَا الْأَمْر: لَا، وَلكِنَّكُمَا شَرِيكَانِ فِي الْقُوَّةِ وَالْاسْتِعَانَةِ، وَعَوْنَانِ عَلَى الْعَجْزِ وَالْأَوَدِ)

. آيا منظور طلحه و زبير اين بود كه واقعاً خلافت شورايى باشد و آنها با على عليه السلام شريك در تصميم‌گيرى شوند. يا مقصود اين بود كه بخشى از قلمرو حكومت اسلامى را امام به آنها بسپارد آن‌گونه كه از بعضى روايات استفاده مى‌شود؟ در بعضى از منابع معروف آمده است آن روز كه زبير با امام عليه السلام بيعت كرد امام به او فرمود: من از اين مى‌ترسم كه تو پيمان خود را بشكنى، عرض كرد:

هرگز بيم نداشته باش تا ابد چنين كارى را نخواهم كرد. امام فرمود: آيا خداوند شاهد و گواه بر اين موضوع باشد، عرض كرد: آرى. چيزى نگذشت كه آن دو به اميرمؤمنان عليه السلام عرض كردند: مى‌دانى در زمان عثمان چه اندازه به ما جفا شد و او همواره طرفدار بنى‌اميه بود؛ اما اكنون كه خداوند خلافت را به تو سپرده بعضى از