شرح و تفسير ادّعاهاى متضاد

اميرمؤمنان على عليه السلام در اين كلمه حكمت‌آميز خود به مطلبى اشاره مى‌كند كه ظاهراً واضح است؛ ولى با نهايت تأسف براى گروهى كاملا پيچيده شده است.

مى‌فرمايد: «هيچ گاه دو دعوت مختلف و متضاد وجود ندارد مگر اين‌كه يكى از آن دو ضلالت و گمراهى است»؛

(مَا اخْتَلَفَتْ دَعْوَتَانِ إِلَّا كَانَتْ إِحْدَاهُمَا ضَلَالَةً)

. بعضى از شارحان نهج‌البلاغه مانند ابن ابى‌الحديد چون اين جمله را بر خلاف عقيده خود در تصويب در فروع دين دانسته‌اند (شرح معناى تصويب خواهد آمد) آن را به مسئله اختلاف در عقايد دينى تفسير كرده و گفته‌اند: دو عقيده مختلف و متضاد دينى نمى‌تواند هر دو درست باشد؛ يكى از آن دو حق است و ديگرى باطل. در صورتى كه كلام امام عليه السلام عام است و هرگونه نظرات متضاد را شامل مى‌شود و گويا امام عليه السلام با اين گفتار حكيمانه خود مى‌خواهد عقيده سخيف تصويب را ابطال كند.

توضيح اين‌كه گروهى از اهل سنت معتقدند مجتهدانى كه اختلاف در آراء دارند؛ يكى فلان كار را حرام مى‌داند و ديگرى واجب يا يكى حرام مى‌شمرد و ديگرى حلال همگى بر حقند و عقيده همه حكم الهى است نه حكم ظاهرى بلكه حكم واقعى. اين عقيده بر اثر اختلاف آراء شديدى كه ميان فقهاى آنها واقع شد ظهور كرد و متأسفانه آنان هدايت امامان اهل بيت را در اين امور نپذيرفتند