شرح و تفسير تفسير دقيق اسلام‌

امام عليه السلام در اين كلام پربار و حكيمانه‌اش، حقيقت اسلام را به گونه‌اى كه پيش از او هيچ كس تفسير نكرده، تفسير مى‌كند و مى‌فرمايد: «اسلام را چنان تفسير مى‌كنم كه هيچ كس پيش از من آن را چنين تفسير نكرده باشد»؛

(لَأَنْسُبَنَّ الْإِسْلَامَ نِسْبَةً لَمْ يَنْسُبْهَا أَحَدٌ قَبْلِي)

سپس در ادامه سخن ضمن شش جمله پى در پى كه هر كدام با جمله قبل به صورت زيبايى گره خورده روح اسلام را با اين شش جمله مى‌شكافد و حقيقت آن را هويدا مى‌كند.

نخست مى‌فرمايد: «اسلام همان تسليم است»؛

(ألْإِسْلَامُ هُوَ التَّسْلِيمُ)

. تسليم در برابر فرمان خدا و دستورات پيغمبر اكرم و امامان معصوم عليهم السلام و تسليم در برابر فرمان عقل و فطرت. قرآن مجيد در آيه 83 سوره آل عمران مى‌فرمايد: «وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِى السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعاً وَكَرْهاً وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ»؛ و تمام كسانى كه در آسمان‌ها و زمين هستند، از روى اختيار يا از روى اجبار، در برابرِ (فرمان) او تسليم‌اند و به سوى او باز گردانده مى‌شوند».

در جمله دوم مى‌فرمايد: «تسليم همان يقين است»؛

(وَالتَّسْلِيمُ هُوَ الْيَقِينُ)

. زيرا بدون ايمان و يقين، تسليم حاصل نمى‌شود و در واقع «تسليم» از لوازم «يقين» است كه امام عليه السلام در اينجا لازم و ملزوم را يكى شمرده و مى‌فرمايد: تسليم‌