شرح و تفسير مانع بزرگ ترقى‌

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه اشاره به يكى از مهم‌ترين آثار سوء اعجاب به نفس كرده مى‌فرمايد: «خودپسندى مانع (بزرگ) ترقى است»؛

(الْإِعْجَابُ يَمْنَعُ الِازْدِيَادَ)

. ريشه خودپسندى حب ذات افراطى است. آن‌گونه كه انسان نقطه‌هاى مثبت خود را بزرگ‌تر از آنچه هست مى‌بيند و نقطه‌هاى ضعف را هيچ‌گاه نمى‌بيند و يا كمتر از آنچه هست مى‌بيند و در واقع خودپسندى و اعجاب به نفس يكى از حجاب‌ها و موانع شناخت و معرفت است.

نخستين اثر آن اين است كه انسان را از پيشرفت و تكامل باز مى‌دارد، زيرا انسان تا زمانى كه خود را ناقص مى‌بيند، براى پيشرفت تلاش مى‌كند. آن روز كه خود را كامل دانست متوقف مى‌شود.

در حكمت 38 و همچنين 150 نيز اشاره‌اى به آثار سوء اين رذيله اخلاقى شده بود تا آنجا كه امام عليه السلام در حكمت 38 فرمود:

«وَأَوْحَشُ الْوَحْشَةِ الْعُجْبُ؛

بدترين تنهايى خودبينى است».

اثر سوء ديگر همان است كه در بالا اشاره شد: افراد خودپسند دوستان خود را از دست مى‌دهند و در زندگى تنها و منزوى مى‌شوند، زيرا لازمه خودپسندى خودبرتربينى و فخرفروشى است و اين چيزى است كه مردم آن را تحمل نمى‌كنند.