17. « (از كسانى مباش كه) عبرت آموختن را مى‌ستايد (و به ديگران آموزش مى‌دهد) ولى خود عبرت نمى‌گيرد و موعظه بسيار مى‌كند؛ اما خود موعظه و اندرز نمى‌پذيرد»؛

(يصِفُ الْعِبْرَةَ وَلَا يعْتَبِرُ، وَيبَالِغُ فِى الْمَوْعِظَةِ وَلَا يتَّعِظُ)

. اين وصف عالمان بى عمل و مدعيان بى‌تعهد و رياكاران فاقد اخلاص است كه در قرآن مجيد سبب خشم شديد خداوند شمرده شده است. [1]

شك نيست كه اين جهان دار عبرت است و تاريخ پيشينيان مملو از درس‌هاى عبرت‌آموز. هرگاه انسان چشم بينا و گوش شنوا داشته باشد مى‌تواند سرنوشت آينده خود را در آيينه تاريخ و حوادث عبرت‌آموز زمان خود ببيند.

ولى افسوس كه هواى نفس و حب ذات پرده‌اى در برابر چشمان او مى‌كشد و مانع گوش او از شنيدن پيام‌هاى تاريخ مى‌شود و عجب اين‌كه اين درس‌ها را به ديگران مى‌دهد ولى خود در عمل از آنها بى‌بهره است.

در حديثى از امام صادق عليه السلام در تفسير آيه شريفه‌ «فَكُبْكِبُوا فِيها هُمْ وَالْغاوُونَ»؛ پس همه آن معبودان با عابدان گمراه به دوزخ افكنده مى‌شوند». [2] مى‌فرمايد:

«هُمْ قَوْمٌ وَصَفُوا عَدْلًا بِأَلْسِنَتِهِمْ ثُمَّ خَالَفُوهُ إِلَى غَيْرِهِ‌

؛ آنها كسانى هستند كه كارهاى عادلانه را با زبانشان ستايش مى‌كنند؛ اما خودشان مخالفت كرده و غير آن را مقدم مى‌دارند». [3]

از امام باقر عليه السلام نقل شده كه فرمود:

«أَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَنْ وَصَفَ عَدْلًا ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَى غَيْرِهِ‌

؛ شديدترين حسرت در روز قيامت از آنِ گروهى است كه عدل را ستايش كردند و سپس با آن مخالفت نمودند». آن‌گاه امام عليه السلام اضافه فرمود: اين همان است كه خداوند فرموده‌

«أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى‌ عَلى‌ ما

[1]. صف، آيه 2 و 3.

[2]. شعراء، آيه 94.

[3]. كافى، ج 1، ص 47، ح 4.