شرح و تفسير دوگانگى و غلوّ

گرچه مدح و ثناى افراد به سبب كارهاى خوبى كه انجام داده‌اند باعث تشويق آنها مى‌شود؛ ولى به يقين افراط در مدح و ثنا افزون بر اينكه دروغ و گناه كبيره‌اى محسوب مى‌شود سبب اغفال طرف مقابل مى‌گردد و او را از كوشش و تلاش براى رسيدن به مقامات بالاتر باز مى‌دارد و آثار غرور و خودبرتربينى در او آشكار مى‌گردد.

به همين دليل، امام در برابر كسى كه در ستايش او مبالغه مى‌كرد ولى در دل او را متهم مى‌دانست فرمود: «من كمتر از آن هستم كه تو مى‌گويى و بالاتر از آنم كه در دل دارى»؛

(قال عليه السلام: لِرَجُلٍ أَفْرَطَ فِي الثَّنَاءِ عَلَيْهِ، وَكَانَ لَهُ مُتَّهِماً: أَنَا دُونَ مَا تَقُولُ، وَفَوْقَ مَا فِي نَفْسِكَ)

. ممكن است آن شخص در مورد امام غلو كرده باشد و امام با اين سخن مى‌خواهد جلوى غلو او را بگيرد؛ ولى اين احتمال نيز داده شده است كه چه بسا او تنها بخشى از صفات واقعى امام را برشمرده ولى امام متواضعانه چنين سخنى را مى‌گويد. در هر حال جمله ذيل اين سخن كه مى‌فرمايد «برتر از آنم كه در دل دارى» در واقع كرامتى است از سوى امام عليه السلام كه باطن و درون مخاطب خود را مى‌خواند و مى‌داند او منافقانه تعريف و تمجيد مى‌كند و در دلش حتى صفات واقعى امام عليه السلام را نيز قبول ندارد.