شرح و تفسير سالى كه نكوست ...

امام عليه السلام در اينجا درس مهمى مى‌دهد كه براى همه مديران، بلكه همه رهروان راه حق كارگشاست. مى‌فرمايد: «هنگامى كه كارها مشتبه شوند (و آينده روشن نباشد) آخرشان را بايد به اولشان سنجيد»؛

(إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتْ اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا)

. اشاره به اين‌كه هميشه آغاز و انجام كارها با يكديگر پيوند ناگسستنى دارند و در واقع شبيه علت و معلول‌اند، بنابراين اگر ما در چگونگى پايان كارى شك و ترديد داشتيم بايد ببينيم آغازش چگونه بوده است؛ هرگاه در مسير صحيح بوده عاقبت آن نيز چنين است و مطابق ضرب المثل فارسى: «سالى كه نكوست از بهارش پيداست» و اگر آغاز آن در مسير نادرستى قرار گرفته بايد بدانيم كه عاقبت آن نيز نادرست و خطرناك است و به گفته معروف:

اين سخن پيام ديگرى نيز دارد و آن اين‌كه اگر مى‌خواهيم نتيجه‌هاى خوب و پربار از كارهاى خودمان بگيريم بايد در آغاز مراقب زيربناهاى آن باشيم.

تفاوت بناى مسجد قبا و مسجد ضرار در همين امر است كه اولى به مصداق‌ «لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى‌» [1] پايه صحيحى داشت و سرانجام به مضمون‌ «فيهِ‌

[1]. توبه، آيه 108.