شرح و تفسير دو شاخه مهم صبر

امام در اين گفتار حكيمانه، صبر و شكيبايى را بر دو گونه تقسيم مى‌كند.

مى‌فرمايد: «صبر بر دو قسم است صبر در برابر انجام كار خوبى كه دوست ندارى و صبر بر ترك كار بدى كه دوست دارى»؛

(الصَّبْرُ صَبْرَانِ: صَبْرٌ عَلَى مَا تَكْرَهُ، وَصَبْرٌ عَمَّا تُحِبُّ)

. در واقع نوع اول اشاره به صبر در برابر مشكلات عبادت است و نوع دوم اشاره به شكيبايى در مقابل ترك معصيت و آنچه بعضى از شارحان گفته‌اند: نوع اول از نوع دوم سخت‌تر است، گفتار صحيحى به نظر نمى‌رسد، زيرا موارد، كاملًا مختلف است؛ گاه مورد اول مهم‌تر است و گاه مورد دوم تا اطاعت چه اطاعتى باشد و معصيت چه معصيتى.

نيز آنچه بعضى ديگر از آنان گفته‌اند كه صبر در اين دو مورد از دو مقوله و دو ماهيت است آن هم به نظر درست نمى‌آيد، زيرا صبر به معناى كف نفس و خويشتن‌دارى و مقاومت در برابر مشكلات است؛ گاه مشكل انجام طاعتى است و گاه مشكل ترك معصيتى.

بر اين پايه پيمودن راه حق و رسيدن به مقام قرب پروردگار و حتى رسيدن به اهداف و مقامات مادى در دنيا راه صاف و هموارى نيست. در اين راه سنگلاخ‌ها، گردنه‌هاى صعب العبور، پرتگاه‌ها و حيوانات درنده و دزدان‌