شرح و تفسير حمله‌هاى خطرناك‌

امام عليه السلام در اين كلام حكمت‌آميزش به يكى از تفاوت‌هاى ميان افراد با شخصيت و بزرگوار و افراد پست و بى‌ارزش اشاره مى‌كند و مى‌فرمايد: «بترسيد از حمله افراد با شخصيت به هنگام نياز و گرسنگى و از حمله افراد پست به هنگام سيرى»؛

(احْذَرُوا صَوْلَةَ الْكَرِيمِ إِذَا جَاعَ، وَاللَّئِيمِ إِذَا شَبِعَ)

. در اين‌كه منظور از گرسنگى و سيرى در اين عبارت حكيمانه معناى كنايى آن مراد است يا معناى حقيقى در ميان مفسران نهج‌البلاغه گفت و گو است؛ جمعى گرسنگى را كنايه از هرگونه نياز و يا تحت فشار و ظلم واقع شدن دانسته‌اند بدين ترتيب معناى جمله چنين مى‌شود: افراد بزرگوار و با شخصيت تنها هنگامى دست به حمله مى‌زنند كه به آنها ستم شود و يا نياز مبرم براى ادامه حيات پيدا كنند كه در اين صورت براى گرفتن حق خود و دفاع در مقابل ظالمان غيرت آنها به جوش مى‌آيد و حمله جانانه‌اى مى‌كنند؛ ولى لئيمان هنگامى كه به نوايى برسند و بر مراد خويش سوار گردند طغيان مى‌كنند و افراد بى‌گناه را مورد حمله قرار مى‌دهند همچون حيوانات درنده‌اى كه پس از سيرى، مست مى‌شوند.

در حالى كه بعضى ديگر معتقدند «جُوع» در اينجا به همان معناى حقيقى يعنى گرسنگى است و «شَبَع» به معناى سيرى است و آن را اشاره به اين نكته مى‌دانند كه افراد شجاع و با شخصيت پيش از رفتن به ميدان نبرد كمتر غذا