شرح و تفسير مستحبّات بى‌ارزش‌

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه مى‌فرمايد: «كارهاى مستحب اگر به واجبات زيان برساند موجب قرب به خدا نمى‌شود»؛

(لَا قُرْبَةَ بِالنَّوَافِلِ إِذَا أَضَرَّتْ بِالْفَرَائِضِ)

. روشن ترين تفسيرى كه براى اين گفتار حكيمانه امام عليه السلام به نظر مى‌رسد اين است كه هرگاه كارهاى مستحب ضررى به واجبات بزند ارزش آن كاسته مى‌شود و ثواب آن كم مى‌گردد، مثل اين‌كه كسى از سر شب تا بعد از نيمه شب مشغول عزادارى باشد ولى خواب بماند و نماز صبح او قضا شود. همه مى‌گويند آن مستحبى كه به اين فريضه لطمه زد كم‌ارزش است. يا اين‌كه به سراغ كارهاى خير و كمك به مستمندان برود؛ ولى در اداى ديون خود و يا حج واجب كوتاهى كند.

دليل آن هم روشن است فرائض و واجبات مصالحى دارد كه اگر ترك شود به انسان لطمه جدّى مى‌زند در حالى كه مستحبّات چنين نيست و به اين مى‌ماند كه كسى داروى اصلى درد خود را رها كرده و به داروهاى اضافى و غير ضرورى بپردازد. در حديثى كه در غررالحكم‌ از اميرمؤمنان عليه السلام نقل شده مى‌خوانيم:

«يَسْتَدَّلُ عَلى‌ إدْبارِ الدُّوَلِ بِأرْبَعٍ تَضييعِ الْاصُولِ وَ التَمَسُّكِ بِالْفُرُوعِ وَتَقْديمِ الْأراذِلِ وَتَأخيرِ الْأفاضِلِ؛

چهار چيز است كه دليل بر سقوط دولت‌ها مى‌شود: