شرح و تفسير سرزنش گرفتاران چرا؟

امام عليه السلام در اين كلام نورانى‌اش مى‌فرمايد: «هر شخص گرفتارى را نمى‌توان سرزنش كرد (چه بسا بى‌تقصير باشد)»؛

(مَا كُلُّ مَفْتُونٍ يُعَاتَبُ)

. سرچشمه گرفتارى‌ها و مشكلات و مصائبى كه دامن‌گير انسان مى‌شود كاملًا مختلف است؛ گاه نتيجه مستقيم اعمال انسان است كه بر اثر ندانم‌كارى‌ها، سستى‌ها، تنبلى‌ها و استفاده نكردن به موقع از فرصت‌ها دامان او را گرفته است.

به يقين چنين شخصى درخور سرزنش است؛ ولى گاه مى‌شود كه اين مشكلات كفاره گناهان انسان است و خداوند مى‌خواهد او را به اين وسيله در دنيا پاك كند.

چنين كسى گرچه به سبب گناهش درخور سرزنش است ولى چون مشمول لطف الهى شده سزاوار ملامت نيست و گاه سرچشمه آن آزمايش‌هاى الهى است كه خدا مى‌خواهد با آن مشكل و گرفتارى بنده خود را پرورش دهد كه همچون فولاد آبديده در كوره حوادث مقاوم سازد و يا همچون طلاى ناخالصى را كه به كوره مى‌برند تا خالص گردد او را خالص سازد در اينجا نيز جاى سرزنش نيست، بنابراين همه گرفتاران و بلا ديدگان را نمى‌توان سرزنش كرد و حتى در آنجايى كه انسان خود سرچشمه آن گرفتارى باشد باز گاهى جاهل قاصر است و گاه مقصر؛ تنها اگر مقصر باشد در خور سرزنش است.

اين سخن تفسير ديگرى نيز دارد و آن اين‌كه «مفتون» از ماده «فتن» و «فتنه»