كارها (و مشكلات و نيازهاى) آنها را بررسى كن آن‌گونه كه پدر و مادر از فرزندشان تفقد مى‌كنند»؛

(ثُمَّ تَفَقَّدْ مِنْ أُمُورِهِمْ مَا يَتَفَقَّدُ الْوَالِدَانِ مِنْ وَلَدِهِمَا).

به اين ترتيب فرمانده لشكر نسبت به فرماندهان جزء بلكه نسبت به همه لشكر بايد همچون پدر و مادر دلسوز، پر محبّت و جستجوگر درباره نيازهايشان باشد و پيوند عاطفى محكمى با آنها برقرار سازد كه سبب وفادارى آنها به فرمانده و پايدارى آنان در ميدان جنگ شود.

در دستور دوم مى‌افزايد: «هرگز نبايد چيزى كه آنها را به وسيله آن تقويت كرده‌اى در نظر تو بزرگ آيد»؛

(وَلَا يَتَفَاقَمَنَ‌ [1] فِي نَفْسِكَ شَيْ‌ءٌ قَوَّيْتَهُمْ بِهِ).

اشاره به اينكه هر اندازه خدمات تو بزرگ باشد باز هم آن را كوچك بشمر و در فكر بهتر از آن باش.

در دستور سوم مى‌فرمايد: «و نيز نبايد لطف و محبّتى را كه درباره آنها ابراز مى‌دارى، هرچند كوچك باشد حقير بشمرى»؛

(وَلَا تَحْقِرَنَّ لُطْفاً تَعَاهَدْتَهُمْ‌ [2] بِهِ‌

وَإِنْ قَلَّ).

آن‌گاه امام عليه السلام دليلى براى اين گفتار خود (رسيدگى به امور كلى و جزئى فرماندهان لشكر و سپاه) ذكر كرده و مى‌فرمايد: «اين امر آنها را به خيرخواهى و حسن ظن به تو وادار مى‌كند (و پيوندهاى عاطفى را محكم مى‌سازد)»؛

(فَإِنَّهُ دَاعِيَةٌ لَهُمْ إِلَى بَذْلِ النَّصِيحَةِ لَكَ، وَحُسْنِ الظَّنِّ بِكَ).

در چهارمين دستور مى‌فرمايد: «هرگز تفقد و تلاش براى اصلاح امور كوچكِ‌

[1]. «لَا يَتَفَاقَمَنَّ» از ريشه «تفاقُم» به معناى بزرگ و خطير بودن است و از مادّه «فقم» بر وزن «فهم» كه به همين معنا آمده است.

[2]. «تَعَاهَدْتَهُمْ» از ريشه «تعاهُد» و از مادّه «عهد» گاه به معناى پيمان بستن و گاه به معناى سرپرستى‌و رسيدگى نمودن است و اينكه در بعضى روايات وارد شده به هنگام ورود در مسجد «تعاهد نعلين» كنيد اشاره به همين معناى وارسى كردن جهت آلوده نبودن است (در حديثى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم: «تَعَاهَدُوا نِعَالَكُمْ عِنْدَ أَبْوَابِ مَسَاجِدِكُمْ» (بحارالانوار، ج 80، ص 367). در عبارت بالا نيز همين معنا اراده شده است؛ يعنى رسيدگى به امر لشكر.