و مادر از فرزندشان تفقد مى‌كنند. هرگز نبايد چيزى كه آنها را به وسيله آن تقويت كرده‌اى در نظر تو بزرگ آيد و نيز نبايد لطف و محبتى را كه درباره آنها ابراز مى‌دارى، هرچند كوچك باشد حقير بشمرى. اين امر آنها را به خيرخواهى و حسن ظن نسبت به تو وادار مى‌كند (و پيوندهاى عاطفى را محكم مى‌سازد).

هرگز تفقد و تلاش براى اصلاح امور كوچكِ آنها را به سبب تكيه كردن بر اصلاح امور كلى آنها رها مساز؛ زيرا رفع نيازهاى كوچك براى خود جايگاهى دارد كه از آن بهره‌مند مى‌شوند همان‌گونه كه رفع نيازهاى مهم موقعيتى دارد كه از آن بى‌نياز نخواهند بود.

شرح و تفسير شرايط فرمانده لشكر

امام عليه السلام در اين بخش از عهدنامه به تفصيل از شرايط فرماندهان لشكر سخن مى‌گويد كه از قبيل ذكر تفصيل بعد از اجمال است و در مجموع براى فرماندهان لشكر چهارده وصف ذكر مى‌كند. مى‌فرمايد: «فرمانده سپاهت را كسى قرار ده كه در نزد تو به خدا و پيامبر و امامت از همه خيرخواه‌تر و از همه پاك‌دل‌تر و عاقل‌تر باشد»؛

(فَوَلِّ مِنْ جُنُودِكَ أَنْصَحَهُمْ فِي نَفْسِكَ لِلَّهِ وَلِرَسُولِهِ وَلِإِمَامِكَ، وَأَنْقَاهُمْ جَيْباً [1]، وَأَفْضَلَهُمْ حِلْماً).

اين اوصاف سه‌گانه سبب مى‌شود اوّلًا فرمانده لشكر تنها به فكر پيشرفت آيين حق و عظمت پيامبر اكرم و پيروزى امام باشد. ثانياً خالصانه و مخلصانه در اين راه بكوشد و ثالثا با بردبارى و عقل و درايتِ كافى امور لشكر را سامان بخشد.

[1]. «جيب» در اصل به معناى يقه پيراهن و گريبان است و از آنجايى كه اين قسمت از پيراهن با سينه مجاورت دارد و سينه نيز با قلب مجاور است اين واژه گاه بر سينه و گاه بر قلب نيز اطلاق مى گردد.