تقوا رياضت مى‌دهم و رام مى‌سازم تا در آن روز ترسناكِ عظيم، با امنيّت وارد (صحنه قيامت) شود و در كنار لغزشگاه‌ها ثابت قدم باشد»؛

(وَإِنَّمَا هِيَ نَفْسِي أَرُوضُهَا بِالتَّقْوَى لِتَأْتِيَ آمِنَةً يَوْمَ الْخَوْفِ الْأَكْبَرِ، وَتَثْبُتَ عَلَى جَوَانِبِ الْمَزْلَقِ‌ [1]).

حقيقت رياضت رام ساختن است كه گاه در مورد حيوانات چموش به كار مى‌رود و گاه در مورد نفس سركش و امروز اين واژه به معناى ورزش به كار مى‌رود. جالب اينكه امام عليه السلام با آن مقامِ با عظمت و تصفيه روح و نفس و پيمودن تمام مدارج سير الى اللَّه و رسيدن به مقامى كه جز خدا نبيند، باز مى‌فرمايد: من نفس خويش را رياضت مى‌دهم تا به دو نكته اشاره كند: نخست اينكه هرقدر انسان به خودسازى و رياضت نفس بپردازد نبايد از اينكه اين اژدهاى خفته زمانى بيدار شود و خطرى ايجاد كند، ايمن باشد و ديگر اينكه وقتى امام با اين مقامات چنين سخنانى را مى‌گويد ديگران حساب كار خويش را بكنند و هرگز از خطرات نفس سركش غافل نشوند.

اين نكته نيز شايان دقت است كه امام عليه السلام هدف از رياضت نفس را به وسيله تقوا، امنيّت روز قيامت و روز خوف اكبر، و نجات از لغزش‌ها بر لب پرتگاه دوزخ مى‌شمارد. اشاره به اينكه اين امنيّت جز در سايه رياضت نفس حاصل نخواهد شد و در روايات اسلامى آمده است كه جهاد اكبر همين است؛ جهادى كه از پيكار با دشمنان سرسخت و خطرناك نيز مشكل‌تر است.

اين سخن در واقع برگرفته از قرآن مجيد است كه مى‌فرمايد: « «الَّذينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُّهْتَدُونَ»؛ (آرى،) آنها كه ايمان آوردند، و ايمان خود را با هيچ ستم (و شرك) نيالودند، ايمنى تنها ويژه آنهاست؛ و آنها هدايت يافتگانند». [2]

[1]. «الْمَزْلَق» به معناى لغزشگاه از ريشه «زلق» بر وزن «شفق» به معناى لغزيدن است.

[2]. انعام، آيه 82.