جاى داشته كه مرحوم «سيّد رضى» آنها را از يكديگر جدا كرده و به هر حال در اين بخش، باز هم به سرزنش مردم بصره مى‌پردازد و از كم فكرى آنها كه به آسانى آلت دست نفاق‌افكنان مى‌شدند و هدف مناسبى براى هوى‌پرستان بودند، سخن مى‌گويد و به آنها هشدارى مى‌دهد كه مراقب آينده خويش باشند و اين جريان تكرار نگردد!

شرح و تفسير باز هم در نكوهش اهل بصره‌

همان گونه كه قبلا نيز اشاره شد اين سخن بخش ديگرى از همان خطبه مشروحى است كه امير المؤمنين على (ع) در نكوهش اهل «بصره» بعد از «جنگ جمل» ايراد فرمود كه در عباراتى كوتاه به هفت نكته از صفات زشت و شرايط خاصّ جغرافيايى آنها كه غالبا لازم و ملزوم يكديگرند اشاره مى‌كند.

در جمله اوّل و دوّم مى‌فرمايد: «سرزمين شما به آب نزديك است و از آسمان دور» (ارضكم قريبة من الماء، بعيدة من السّماء).

در اين كه اين دو جمله اشاره به جنبه‌هاى مادّى آن است يعنى نزديك بودن به آب دريا و شط و طبعا دور بودن از آسمان و يا اشاره به جنبه‌هاى معنوى آن است كه سرزمين دلهاى شما با اين كه به آب حيات وجود امام نزديك است، از آسمان رحمت الهى دور است و يا اين كه يك جمله ناظر به جنبه‌هاى مادّى و جمله ديگر ناظر به جنبه‌هاى معنوى است، در ميان شارحان «نهج البلاغه» گفتگوست. ولى ظاهر عبارت- با توجه به معنى حقيقى «ارض و سماء» كه به مفهوم ظاهرى زمين و آسمان است- همان معنى اول است و در اين كه زمين آنها به آب نزديك بود و