شرح و تفسير

هياهوى تو خالى‌

از تعبيراتى كه در كلام بالا آمده، چنين استفاده مى‌شود كه امام (ع) اين سخنان را بعد از پايان جنگ جمل بيان فرموده و اشاره به سخنانى است كه طلحه و زبير و ياران آنها در آغاز جنگ بيان كرده بودند و قال و غوغايى به راه انداختند ولى سرانجام، كارى از پيش نبرده و مفتضحانه شكست خوردند و «طلحه و زبير» جان خود را در اين راه باختند.

امام (ع) مى‌فرمايد: «آنها رعد و برقى نشان دادند ولى با اين همه كارشان به سستى و شكست انجاميد» (و قد ارعدوا و ابرقوا، و مع هذين الامرين الفشل).

اين تشبيه زيبا اشاره به ابرهايى مى‌كند كه رعد و برق فراوانى ظاهر مى‌كنند و به مردم نويد باران پربركتى مى‌دهند امّا سرانجام بى آن كه قطره‌اى ببارد متلاشى و پراكنده مى‌شوند.

سپس امام (ع) مى‌افزايد: «ولى ما رعد (و برقى) نشان نمى‌دهيم تا بباريم و سيلى جارى نمى‌كنيم مگر اين كه بارانى به راه بيندازيم» (و لسنا نرعد حتّى نوقع، و لا نسيل حتّى نمطر).

اشاره به اين كه ما تا ضربات كارى بر پيكر دشمن وارد نكنيم نمى‌خروشيم و تا در ميدان مبارزه كار دشمن را نسازيم سر و صدايى به راه نمى‌اندازيم! در واقع اين دو جمله كوتاه بيانگر دو مكتب مختلف در فعاليتهاى اجتماعى و نظامى و سياسى است. گروهى مردم سخنند و اهل حرف، در اين ميدان كه وارد مى‌شوند غوغا مى‌كنند، ولى به هنگام عمل جز سستى و ناتوانى و ناكامى بهره‌اى ندارند.