شرح و تفسير

امروز پرده‌ها را كنار مى‌زنم!

جمله‌هاى متعدّدى كه در اين فراز از كلام آمده است هر كدام اشاره به نكته مهمّى دارد و به نظر مى‌رسد كه در لا به لاى اين جمله‌ها، جمله‌هاى بيشترى بوده است كه مرحوم «سيّد رضى» (ره) به هنگام تلخيص كردن، آنها را ساقط نموده است. چرا كه سيره مرحوم «سيّد رضى» (ره) بر اين قرار داشته كه از خطبه‌ها گلچين مى‌كرده و قسمتهايى را كنار مى‌گذاشته، گاهى بيشتر و گاهى كمتر.

به هر حال نخستين نكته‌اى را كه امام (ع) در اين جا به آن اشاره مى‌كند اين است كه مى‌فرمايد: «من امروز (حوادث) بى‌زبانى را كه صد زبان دارد براى شما به سخن در مى‌آورم (تا حقايق را فاش كند)» (اليوم انطق لكم العجماء ذات البيان).

«عجماء» به معناى حيوان بى‌زبان است، ولى گاه به حوادث و مسائل ديگرى كه سخن نمى‌گويد نيز اطلاق مى‌شود و لذا بسيارى از شارحان نهج البلاغه معتقدند كه «عجماء» در اين جا اشاره به حوادث عبرت‌آميزى است كه در عصر او يا در گذشته، روى داده و هر كدام براى خود زبان حالى دارند و انسانها را پند و اندرز مى‌دهند. امام پيامهاى آنها را با بيان رساترى در اين جا و در موارد ديگر بيان مى‌كند و نكته‌هاى عبرت‌آموز آنها را شرح مى‌دهد.

اين احتمال نيز داده شده است كه منظور از آن صفات كمال خود آن حضرت و يا اوامر الهى است كه اينها نيز گويى خاموشند و امام سخنان آنها را بازگو مى‌كند.

در جمله دوّم امام (ع) با قاطعيّت مى‌فرمايد: «آن كس كه از دستورات من تخلّف كند از حق دور گشته است زيرا از زمانى كه حق را به من نشان داده‌اند هرگز در آن ترديد نكرده‌ام (بنا بر اين آنچه مى‌گويم حق است و هر كس تخلّف كند از حق فاصله گرفته)»